5. Programma's

•    Workflow automatisering
In lijn met ons jaarplan 2025, zetten we ook de komende jaren in op het efficiënter maken van onze werkprocessen. Dit doen we o.a. door workflows te definiëren en vervolgens te automatiseren om zo onze processen beter te stroomlijnen.

Workflow automatisering helpt ons om de administratieve last te verlichten voor inwoners én medewerkers, processen sneller uit te voeren en de nauwkeurigheid te vergroten. Het betreft o.a. processen voor het aanvragen, behandelen en verwerken van aanvragen, het wervingsproces (inclusief sollicitaties en onboarding) en het verwerken van betalingen. Dit levert efficiency- en kwaliteitsvoordelen op.

Besparingen in administratieve processen bieden ruimte om nieuwe functies die ontstaan uit de bestaande formatieruimte te financieren. Hiermee kunnen wij de krapte op de arbeidsmarkt deels ondervangen. Bij de aanbesteding voor nieuwe softwarepakketten is workflow automatisering een basiseis.

•    Dienstverlening
Op basis van onze dienstverleningsvisie en communicatievisie ontwikkelen en verbeteren wij onze interne en externe dienstverlening in een continu proces. Een integraal klantbeeld in combinatie met een klantgerichte houding zijn de basis voor een passende dienstverlening. Een passende dienstverlening waarin digitalisering een grote rol speelt. We realiseren ons dat technologische ontwikkelingen niet alleen sneller gaan, maar dat de effecten ervan ook ingrijpender zijn. Dit geldt zowel voor de maatschappij als voor onze organisatie. We zetten stappen om onze medewerkers blijvend mee te nemen in deze ontwikkelingen. En we zetten stappen om nog verder te digitaliseren, nog transparanter te werken en in pilots te ontdekken welke innovaties bij ons passen. Met investeringen in onze processen en systemen bouwen wij verder aan onze dienstverlening. 

In onze dagelijkse dienstverlening hanteren wij altijd de menselijke factor als uitgangspunt. We bieden onze dienstverlening digitaal aan waar dat mogelijk is en we kiezen voor fysiek contact of maatwerk waar dat nodig is. Hierbij zorgen wij ervoor dat onze telefonische bereikbaarheid gegarandeerd is en onze fysieke dienstverlening toegankelijk blijft. Ook in 2026 kennen wij een piek in het aantal aanvragen van reisdocumenten. Dit zorgt voor extra drukte bij de balies burgerzaken. 

•    Datagedreven werken
Gezien de toenemende complexiteit van de vaak gemeente overstijgende uitdagingen en de druk om efficiënter te werken, is datagedreven werken en het gebruik van AI onvermijdelijk. AI is onmisbaar bij het analyseren van data en het identificeren van trends voor datagedreven besluitvorming. Ook bedrijven integreren AI steeds verder in hun ICT-systemen. De AI-verordening (AI-Act) verplicht gemeenten om passende maatregelen te nemen voor de inzet van AI-systemen en verantwoord om te gaan met het gebruik van AI om ethische en privacy-risico’s en risico’s op het gebied van informatieveiligheid te vermijden.

In de loop van 2025 volgt een raadsvoorstel met de evaluatie van datagedreven werken in Beekdaelen.

•    Kostendekkend tarief bezorging reisdocumenten
Op dit moment worden reisdocumenten gratis bezorgd. Er kan voor worden gekozen een bezorgingstarief te hanteren dat bij burgers in rekening wordt gebracht. Verwacht wordt dat ook sprake is van meerkosten wegens het feit dat een formatie-uitbreiding nodig is in verband met een toename van de baliebezoeken.

•    Inkomensafhankelijke bijdrage WMO (Hulp bij het huishouden) 
Het kabinet gaat de huidige vaste eigen bijdrage in de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) vervangen door een inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage (ivb) per 1 januari 2027.  Door de huidige vaste eigen bijdrage van € 21 per maand wordt er veel meer gebruik gemaakt van hulp uit de Wmo  dan bij de invoering van dit abonnementstarief in 2019 werd verwacht. Ook door mensen die deze hulp particulier kunnen betalen en regelen. Dit heeft geleid tot wachtlijsten en hogere kosten voor gemeenten, die de voorzieningen van deze hulp betalen. Door de dubbele vergrijzing neemt deze druk de komende jaren nog meer toe. Met de invoering van een inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage verwacht het kabinet de druk op voorzieningen vanuit de Wmo te verminderen.

Hoe hoger het inkomen en vermogen, hoe hoger de eigen bijdrage. Dit betekent dat alleenstaanden met een inkomen tot circa € 24.500 per jaar, niet meer betalen dan de minimale bijdrage van € 23,60 per maand. Voor meerpersoonshuishoudens gaat het om een inkomen tot circa € 34.000 per jaar.

De eigen bijdrage loopt vanaf deze inkomensgrenzen op tot maximaal € 328 per maand. Deze maximale maandelijkse bijdrage geldt voor alleenstaanden met een jaarinkomen vanaf circa € 61.000 en voor meerpersoonshuishoudens met een jaarinkomen vanaf circa € 70.500.

•    Uitvoering accommodatiebeleid waaronder Park de Oirsprong 
Met het vaststellen van het accommodatiebeleid heeft de gemeente Beekdaelen een kader om de komende jaren met haar verenigingsleven te werken aan een duurzame vastgoedportefeuille, die bijdraagt aan een sterk verenigingsleven. Het opstellen van het uitvoeringsprogramma accommodatiebeleid behoort tot de eerste fase van realisatie, wat  naar verwachting in de 2e helft van 2025 gereed zal zijn. Hierbij zal ook bekeken worden welke structurele MJOP-gelden naar verwachting vrijvallen om de gevraagde acties per cluster te realiseren.

Daarnaast  bekijken we of er investeringsgelden aangevraagd kunnen worden voor realisatie van een nieuwe tennis- en padellocatie op Park de Oirsprong. Dit zal worden voorgelegd middels een separaat raadsvoorstel.

•   Bibliotheekbeleid
De gemeenten Beekdaelen, Landgraaf en bibliotheek Landgraaf-Beekdaelen stellen samen een meerjarenplan plus meerjarenbegroting op (wijziging Bibliotheekwet in 2026 - invoering zorgplicht). Uiteindelijk zal dit beleid via een separaat raadsvoorstel aangeboden worden.

•   Implementatie Samenwerking Jeugdhulpregio Zuid-Limburg
In 2024 heeft F-Fort een evaluatie uitgevoerd over de samenwerking tussen de 16 gemeenten in de Jeugdhulpregio Zuid-Limburg. Op basis van het adviesrapport is er bestuurlijk een plan van aanpak goedgekeurd om de samenwerking te optimaliseren. In 2025 zal een nieuwe governance-structuur geïmplementeerd worden.

Deze is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van het beleid en daarmee op het bieden van goede en betaalbare jeugdhulp in Zuid-Limburg. Het plan is om te werken met een Regioteam, bestaande uit een Programmamanager en de coördinatoren Beleid, Inkoop, Toegangen en Bedrijfsvoering. De functies van Programmamanager en Coördinator Beleid zijn onafhankelijk en nieuw ten opzichte van de huidige samenwerkingsstructuur.  

We willen binnen de budgettaire kaders van de samenwerking in de centrumregeling blijven. De introductie van nieuwe functies kan mogelijk wel leiden tot meerkosten voor de 16 gemeenten in 2026. 

•  WPG
In juni 2024 is de Wet publieke gezondheid gewijzigd met als doel suïcidepreventie te bevorderen en wettelijk te verankeren (Wet integrale suïcidepreventie). De inwerkingtreding ervan is uitgesteld naar 1 januari 2026. Gemeenten zijn vanaf dan verplicht integraal lokaal beleid te ontwikkelen om suïcide te voorkomen. Hoe precies staat ze vrij, zolang de lokale uitwerking maar aansluit bij de landelijke agenda suïcidepreventie. De 16 Zuid-Limburgse gemeenten zijn van plan om de uitvoering van de wet gezamenlijk op te pakken in aansluiting op het – nog vast te stellen - regionale gezondheidsbeleid. De - geringe financiële middelen die voor de uitvoering beschikbaar komen (ca. € 0,50 per inwoner) spelen ook een rol in deze keuze. 

•  KOMPAS
Overeenkomstig artikel 5 van de Gemeenschappelijk Regeling is ISD Kompas volledig verantwoordelijk voor de uitvoering van diverse taken en bevoegdheden op grond van de Participatiewet, het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (voor zover nog van toepassing), de Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), de Wet schuldhulpverlening, de Wet inburgering (Wi). 

Op 15 april 2025 is door de raad besloten te onderzoeken of het eventueel in eigen beheer uitvoeren van de aan ISD Kompas opgedragen taken structurele besparingen en borging van de kwaliteit en integraliteit van dienstverlening oplevert ten opzichte van deelname aan de GR ISD Kompas. 

In 2025 zullen wij het onderzoek laten uitvoeren door een externe partij. We zullen op uw verzoek de gemeenten Voerendaal en Simpelveld actief meenemen in het onderzoek en verwachten hierdoor in het voorjaar 2026 de uitkomsten en mogelijke (financiële, personele en organisatorische) consequenties van het onderzoek met een apart voorstel aan uw raad voor te leggen

•  Sport- en beweegbeleid  
In 2025 en 2026 wordt gewerkt aan het opstellen van sport- en beweegbeleid. met als doel de gezondheid en vitaliteit van de inwoners te bevorderen. Bij de start van Beekdaelen  is samen met diverse samenwerkingspartners het projectplan Beweegdaelen 2020-2024 opgesteld. Dit projectplan vormt thans de basis voor de diverse sport- en beweegactiviteiten in de gemeente Bij het aflopen van dit plan is de wens uitgesproken om de kaders voor sport en bewegen vast te leggen in sport- en beweegbeleid  dat integraal wordt opgesteld en gekoppeld wordt aan thema’s waaronder Sportakkoord 2.0, Accommodatiebeleid én Speelruimtebeleid 2024-2034.  

Hierbij zal bezien worden of bepaalde procesmatige taken die nu extern belegd zijn in eigen beheer kunnen worden uitgevoerd. Denk hierbij aan coördinator Valpreventie en Verenigingsondersteuner/Verenigingsloket. 

•  Lokale Inclusie Agenda
Op 4 februari 2025 heeft de raad het initiatiefvoorstel van de VVD aangenomen en hiermee het college de opdracht gegeven om in de loop van 2025 naar de raad te komen met een Lokale Inclusie Agenda (LIA). Hier wordt de komende periode vorm en inhoud aan gegeven, waarbij afstemming wordt gezocht met belanghebbenden, stakeholders, professionals en ervaringsdeskundigen en waarbij rekening wordt gehouden met de in de opdracht genoemde uitgangspunten. 

•    Uitrol pilot straatcoaches

Met de inzet van straatcoaches wordt preventief en repressief ingezet op jeugd(overlast) en locaties waarover overlastmeldingen worden gedaan. Jaarlijks ontvangen de gemeente en politie een groot aantal meldingen over jeugdoverlast. Door straatcoaches hierop in te zetten vindt de meest effectieve en efficiënte aanpak plaats en wordt voldoende tegemoet gekomen aan de ‘vraag’ vanuit burgers om iets aan de overlast die zij als probleem ervaren te doen. Op basis van evaluatie van de pilot stellen we voor de straatcoaches structureel in te bedden, waarbij zij tevens worden ingezet op de aanpak van vuurwerkoverlast in de maand december. De kosten bedragen € 106.000 per jaar vanaf 2026.

•    Scholen Puth en Nuth

De businesscase voor nieuwbouw van de school in Puth staat in het IHP Onderwijs opgenomen voor het jaar 2026. In 2024 zijn we begonnen met het locatieonderzoek voor een school met kinddiensten in Puth. In 2026 zal de locatie bekend zijn en dient er verdere uitwerking plaats te vinden voor het kindcentrum. De verwachting is dat uitvoering zal plaatsvinden in 2027-2028.

De businesscase voor nieuwbouw van de school in Nuth staat in het IHP Onderwijs opgenomen voor het jaar 2029. Naar verwachting zal een locatiestudie plaatsvinden om de locatie van het kindcentrum te bepalen. De verwachting is dat vanaf 2030 kosten gemaakt worden in de voorbereidingsfase, waarna een separaat krediet gevraagd wordt voor de uitvoering.

•    Uitvoeren accommodatiebeleid (o.a. Park der Oirsprong)
    

Opstellen uitvoeringsnota accommodatiebeleid 
Met het vaststellen van het strategisch accommodatiebeleid heeft gemeente Beekdaelen een kader om de komende jaren met haar verenigingsleven te werken aan een duurzame vastgoedportefeuille, die bijdraagt aan een sterk verenigingsleven. Het opstellen van het uitvoeringsrapport behoort tot de eerste fase van realisatie van deze nota welke waarschijnlijk in de 2e helft van 2025 gereed zal zijn. Hierbij zal ook bekeken worden welke structurele MJOP gelden naar verwachting vrijvallen om de gevraagde acties per cluster te realiseren. 

Racketsport accommodatie Park de Oirsprong
Het omvormen van het huidige Park de Oirsprong tot Ontmoetingspark de Oirsprong wordt gezien als een grote kans om bewegen, ontmoeten en verbinden op een zichtlokatie te laten plaatsvinden. Een belangrijk uitgangspunt om dit te kunnen realiseren is het besluit om TC Oirsbeek als bovenlokale locatie voor tennis te kiezen. In nauwe samenwerking met Kernteam Park de Oirsprong heeft een verkenning van mogelijke lokaties op het park plaatsgevonden. Hierbij weegt vanuit sociaal oogpunt zwaar, dat het huidige clubhuis van VV Alfasport, met uitbreiding van kleedlokalen, geschikt gemaakt wordt voor gezamenlijk gebruik, organisatorische samenwerking en programmering voor andere doelgroepen. Hierbij wordt ook de verhuizing van Schutterij Oirsbeek meegenomen. 

Momenteel wordt de financiële haalbaarheid onderzocht van het realiseren van een nieuw tennispark Beekdaelen-Noord, TC Oirsbeek gefuseerd met TC Merkelbeek, in combinatie met uitbreiding van het clubhuis van VV Alfasport voor gezamenlijk gebruik en uitbreiding van de programmering. Middels een raadsvoorstel wordt u daaromtrent in 2025 geïnformeerd.

Verkoop Sporthal de Keelkamp aan GITEK Sport BV en verbouwing tot gymzaal
De haalbaarheid van het verkopen en realiseren van een gymzaal in Sporthal de Keelkamp is concreet onderzocht. Door de gezamenlijke partijen is geconcludeerd dat het wenselijk is om de feitelijke transactie niet eerder dan in het tweede kwartaal 2026 te laten plaatsvinden. Betreffende de verkoop van het pand zal in 2e helft 2025 een raadsvoorstel worden ingediend. 

Beheer binnensport accommodaties
In het strategisch accommodatiebeleid is het beleggen van het beheer van de diverse gymzalen en sporthal bij één partij als doel benoemd. Hierover vinden momenteel de eerste verkennende gesprekken plaats gericht op een eenduidige afspraak gemeente-breed.

•    Week van respect
De week van respect vindt landelijk plaats in november. Vanuit dit budget worden gemeentelijke initiatieven in dit kader ondersteund en aandacht besteed aan het thema op scholen In het kader van bezuinigingsmaatregelen is het voorstel om geen activiteiten in dit kader meer te financieren. Scholen hebben aangegeven hier binnen hun reguliere curriculum aandacht aan te besteden.

•    Uitvoeringskosten participatiewet
In de raadsvergadering van 15 april 2025 heeft de raad besloten te onderzoeken of het eventueel in eigen beheer uitvoeren van de aan ISD Kompas opgedragen taken structurele besparingen en borging van de kwaliteit en integraliteit van dienstverlening oplevert ten opzichte van deelname aan de GR ISD Kompas. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd door een onafhankelijk extern adviseur. Na afronding van het onderzoek zullen de resultaten gedeeld worden met uw raad, naar verwachting in Q1 van 2026.

De gemeente Beekdaelen draagt zorg voor een veilige, schone en goede openbare ruimte. Inhoudelijk én financieel zien wij ons gesteld voor enorme uitdagingen om het gewenste niveau van beheer en onderhoud vast te kunnen houden. Externe ontwikkelingen hebben elkaar in rap tempo opgevolgd in de afgelopen jaren. Door klimaatverandering hebben we op vele plekken in onze gemeente te maken met extra uitdagingen op het gebied van water. Door strengere regelgeving moet rekening worden gehouden met de impact van stikstof op natuurgebieden bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit kan leiden tot vertraging of aanpassing van bouwprojecten, infrastructurele plannen en economische activiteiten. Door geopolitieke ontwikkelingen worden we geconfronteerd met steeds hogere prijzen. Belangrijkste aspecten daarin zijn de fors gestegen energieprijzen en de toenemende schaarste van grondstoffen. Tot slot, of het nu gaat om de aanleg van wegen, rioleringen of het onderhoud van groen: aannemers kampen steeds meer met personeelstekorten. Dit alles leidt tot minder (en soms zelfs geen) inschrijvingen op opdrachten die wij uitzetten. Ook zien we dat prijzen die gevraagd worden voor werken hoger zijn dan het plafondbedrag dat wij ter beschikking hebben. Dit begint steeds meer te knellen. 

Het gewenste kwaliteitsniveau voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Beekdaelen is vastgesteld in het Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR)-beleidskader 2022, dat weer verder is uitgewerkt in de IBOR-rehabilitatie in 2024. Mede op basis hiervan is een Meerjarig Infrastructuur Programma (MIP) 2024-2027 vastgesteld. Dit is een uitvoeringsprogramma, waarin vanuit het IBOR, maar ook uit andere beleidsdocumenten zoals het Water- en rioleringsprogramma 2024-2027, integrale projecten zijn opgenomen. Dit MIP kent ruim tachtig projecten. Het MIP is, zoals afgesproken met de gemeenteraad, tussentijds (ambtelijk) geëvalueerd in het voorjaar van 2025. Uit deze tussentijdse evaluatie komen projecten naar voren waarvoor extra middelen nodig zijn.

•    Uitvoeringskosten economie
Ten behoeve van het taakveld economie worden met het oog op de economische ontwikkeling van Beekdaelen diverse jaarlijks terugkerende activiteiten uitgevoerd. Het is wenselijk om hiervoor structurele middelen ter beschikking te stellen. Deze middelen zijn dan bestemd voor het voortzetten van de succesvolle samenwerking met Stichting Streetwise om ondernemerschap in Beekdaelen te versterken; het deelnemen aan beurzen zoals de Provada en de Expo Real en het aandacht geven aan de Dag van de Ondernemer. Dit landelijke initiatief sluit aan bij de Economische Visie 2025-2040 en het coalitieakkoord. Ondernemers worden bedankt en sociaal en duurzaam ondernemerschap wordt zichtbaar gemaakt. Tijdens bedrijfsbezoeken worden attenties uitgedeeld en foto’s gemaakt voor een nieuwsbrief.

•    Aanvullend budget voor strategische grondaankopen
Op 19 december 2023 heeft uw raad de Nota Grondbeleid gemeente Beekdaelen 2024-2028 vastgesteld. In de nota is opgenomen dat (indien gewenst) de gemeenteraad in haar programmabegroting een budget voor strategische verwervingen ter beschikking stelt. Met dit budget wordt de ruimte gecreëerd om met snelheid tot grondaankoop over te gaan als de situatie daarom vraagt. Jaarlijks wordt het budget aangevuld totdat het weer € 500.000 bedraagt. Op dit moment dient daarvoor een bedrag te worden aangevuld van € 460.000. Dekking kan plaatsvinden uit de reserve nog te bestemmen.

•    Voorbereidingskosten kindcentrum Puth
In het onderwijshuivestingsplan onderwijs Beekdaelen staat de businesscase Puth opgenomen. In 2024 zijn we begonnen met het locatieonderzoek voor een school met kinddiensten in Puth. In 2026 zal de locatie bekend zijn en dient er verdere uitwerking plaats te vinden voor het kindcentrum. Voor de voorbereiding van het project wordt in de begroting 2026 een bedrag van € 120.000 gevraagd. Die eenmalige kosten kunnen worden voldaan door inzet van de reserve die is gevormd voor onderwijshuisvesting.

•    Werkkrediet ontwikkelen woningbouwlocaties
Wij hebben de ambitie om de woningbouwproductie te versnellen en hiermee een bijdrage te leveren aan het uitvoeren van de Woondeal. Diverse locaties zijn in beeld voor (her)ontwikkeling ten behoeve van woningbouw, zoals de Altaarstraat Schinnen, Doenrade Zuid, voormalige tennisvelden Nuth etc. Voordat deze projecten daadwerkelijk in uitvoering kunnen worden genomen, is het noodzakelijk om investeringen te doen in de voorbereidende fase, zoals haalbaarheidsstudies, stedenbouwkundige verkenningen, bodemonderzoek, participatieprocessen en ambtelijke inzet.

Wij vragen de raad in de begroting 2026  om een bedrag van  € 100.000  beschikbaar te stelleen aan voorbereidingskredieten. Dekking kan plaatsvinden via de reserve nog te bestemmen. De kosten van de voorbereidingsfase worden in principe bij positieve uitkomst van de planontwikkeling verrekend met de grondexploitatie of verhaald via anterieure overeenkomsten.

•    Gemeenschapshuis Sweikhuizen
Op 11 juni 2024 heeft de gemeenteraad besloten om een voorbereidingskrediet te voteren tbv het in procedure brengen van een omgevingsplanwijziging.Het doel is om om op een stedenbouwkundige verantwoorde wijze, passend binnen de kern Sweikhuizen,  woonfuncties te ontwikkelen in combinatie met maatschappelijke ontmoetingsruimte mogelijk te maken tpv het huidige Rector Raevenhuis.

Bij vaststelling van het omgevingsplan medio 2025 kan een verdere doorontwikkeling plaatsvinden van het plangebied met een ontmoetingsruimte. De stichtingskosten voor de ontmoetingsruimte worden geraamd op € 750.000,-.  Afhankelijk van mogelijke co- financiering kan dit bedrag worden bijgesteld. Op dit moment is nog geen budget beschikbaar voor de stichtingskosten. Voor het bouwrijp maken van het terrein is een bedrag van € 204.000,- geraamd, die nu deel uitmaken van de stichtingskosten ontwikkelaar. Mogelijk dat de gemeente zelf het terrein bouwrijp maakt voordat het op de markt wordt gebracht. Deze kosten kunnen dan gecompenseerd worden met de residuele waarde van de grond. Uw raad kan een separaat raadsvoorstel tegenmoet zien, waarin de benodigde middelen voor de stichtingskosten mogelijk gecombineerd met het bouwrijp maken worden gevraagd.
 
•    Meerjarig onderhoudsplan kunstwerken 
Door opname in het IBOR-beleidsplan en het hieraan gekoppeld structureel budget in de programmabegroting is de instandhouding van de culturele kunst in de openbare ruimte (KIOR) vanaf 2025 geborgd. Om het beheer van de KIOR structureel te borgen binnen de afdeling Ruimte is per direct een formatie-uitbreiding voor deze nieuwe taak noodzakelijk van 0,2 fte en vanaf 2025 een structureel budget van € 18.000.

•    Meerjarig onderhoudsplan gebouwen duurzaamheid (D)MJOP) 
In relatie tot dit MJOP wordt ook inzichtelijk gemaakt wat de kosten zijn voor de verduurzaming van ons gemeentelijk vastgoed; het zgn. DMJOP (duurzaamheidsmeerjaren onderhoudsplan). De verduurzamingsopgave komt voort uit regionale ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn en het nationaal klimaatakkoord om in 2050 aardgasvrij te zijn.

•    Uitbreiding standplaatsen woonwagens 
Uit een informele offerte (2022) is bekend, dat de kosten voor de aanleg van een nieuwe standplaats ongeveer € 80.000 kosten. Daar komen de planologische kosten nog bij. Dit betekent dat er € 320.000 voor 4 standplaatsen nodig is.

•    Ontwikkelplan Nuth
In het kader van de revitalisering van het centrum van de kern Nuth zal een visie worden uitgewerkt, waarin meerdere elementen een plek zullen krijgen. Uw raad heeft met betrekking tot het opstellen van een ontwikkelplan voor de kern Nuth op 23 april 2024 een besluit genomen. Het gaat hierbij concreet om de ambitie in Nuth een hub te maken voor de 30-minuten-regio (o.a. OV-verbindingen), de huisvesting van het gemeentelijke apparaat, upgrading van de driehoek Markt- gemeentehuis- kerk en het versterken van de sociale samenhang, ook vanuit kernoverstijgend perspectief. Ofschoon voor een aantal onderdelen financiering voorzien is, zal voor het geheel een vraag naar aanvullende middelen ontstaan, zowel als co-financiering als ook investering.

•    Gebiedsontwikkeling Doenrade
De gemeente Beekdaelen heeft de intentie om de voormalige voetbalaccommodatie in Doenrade te herontwikkelen als woningbouwlocatie. In samenhang hiermee wordt onderzocht op welke wijze binnen dit proces tevens de verkeersveiligheid, bereikbaarheid en parkeerdruk in de directe omgeving kunnen worden verbeterd.

Voor de nadere verkenning van het ontwikkelperspectief, de te volgen ruimtelijke procedures en de technische uitwerking, zal een opstartkrediet worden aangevraagd. Het voorstel hiertoe wordt naar verwachting in september/oktober 2025 aan de raad voorgelegd.

•    Gebiedsontwikkeling Maatschappelijk hart Merkelbeek
De gemeente Beekdaelen werkt samen met schoolbestuur Movare aan de realisatie van een nieuw Integraal Kindcentrum (IKC) in de kern Merkelbeek. Hiervoor is een ontwikkelperspectief opgesteld en heeft de gemeenteraad een opstartkrediet beschikbaar gesteld om de ruimtelijke procedure op te starten en het plan technisch uit te werken. De benodigde onderzoeken zullen naar verwachting eind 2025 of begin 2026 worden afgerond. Aansluitend wordt medio tot eind 2026 gestart met de (voorbereidende) werkzaamheden voor het ontwikkelplan. Het uitgangspunt blijft dat na de zomervakantie van 2027 het nieuwe Integraal Kindcentrum in Merkelbeek in gebruik genomen kan worden.

•    Mobiliteitsplan 2026-2030
Op basis van het vastgestelde mobiliteitsplan Beekdaelen volgt in het derde kwartaal van 2025 het laatste uitvoeringsprogramma. De totaal benodigde extra middelen om dit plan uit te kunnen voeren, zijn voor de komende vier jaren € 7.400,- in 2026, oplopend naar € 68.300,- in 2029 en € 83.700,- in 2030.

Op basis van het afwaarderen van wegen naar 30 en 60 km/u en de risicoscan worden onveilige locaties, wegvakken en risico’s verbeterd. Het uitvoeringsprogramma 2026-2030 is het laatste programma met grote investeringen en aanpassingen. Na 2030 zijn riscolocaties aangepakt en zijn alle wegen afgewaardeerd met een nieuwe inrichting of met verkeersmaatregelen, met uitzondering van de Keijkuilerweg. De periode na 2030 bestaat dan alleen uit kleinschalig maatwerk in de kernen. 

De Nationale Bewegwijzeringsdienst (NBd) heeft de regie en afstemming over de landelijke bewegwijzering voor gemotoriseerd en fietsverkeer, de blauwe en rode bewegwijzeringsborden. Deze taak is vastgelegd in de Wegenverkeerswet. De gemeente Beekdaelen heeft ongeveer een tachtig objecten in eigendom en beheer en heeft achterstallig onderhoud aan deze bewegwijzeringsborden. Verder moeten een aantal borden worden gewijzigd ten gevolge van de aanleg van de buitenring. Door een dienstverleningsovereenkomst af te sluiten kan de gemeente Beekdaelen het achterstallig onderhoud oppakken en de noodzakelijke wijzigingen vanaf 2026 uitvoeren.

•    Rioleringsprojecten ‘Gescheiden rioolsysteem Nuinhofwijk’, ‘Blauwe Ader Oirsbeek en Nagelbeek
Voor wat betreft water en riolering kennen we een gesloten financieel systeem middels de rioolheffing, waarbij in het verleden besloten is dat dit kostendekkend moet zijn vanaf 2036. De benodigde extra middelen voor deze drie projecten zijn voor het gescheiden rioolsysteem Nuinhofwijk circa € 1,3 mln., Blauwe Ader (Oirsbeek) circa € 3,5 mln. en Nagelbeek circa € 2,8 mln. Deze extra kosten zullen binnen het gesloten financiële systeem opgevangen moeten worden. De genoemde extra middelen zullen tot een extra stijging van de rioolheffing leiden vanaf 2028. De gemeenteraad is daartoe in 2027 aan zet bij het vaststellen van een nieuw Water- en rioleringsprogramma 2028 (en verder), waarbij het beleid en kostendekkingsplan worden geactualiseerd. Hierbij  worden meerdere varianten voor investeringsmaatregelen aan de gemeenteraad voorgelegd, mede gezien de extra uitdagingen door klimaatverandering. 

•    Gyselaar 
Zoals aangegeven is sprake van prijsstijgingen. Ook ontwikkelingen die niet gefinancierd worden vanuit het hiervoor beschreven gesloten financieel systeem hebben hier last van.  Zoals de gebiedsontwikkeling De Gyselaar. Het einddoel is om voorzieningen te creëren die belangrijk zijn voor de vitaliteit en leefbaarheid van Amstenrade. Tot nu toe verloopt de gefaseerde aanleg van de openbare ruimte volgens planning. Het door de gemeenteraad beschikbaar gestelde krediet dateert uit 2021. In de opmaat naar de begroting zal een apart raadsvoorstel worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Het betreft €430.000,-.

•    Gemeenschapshuis Puth 
In Puth wordt het nieuwe gemeenschapshuis ontwikkeld. Ook de inrichting van de buitenruimte maakt hier onderdeel vanuit. Ook hier hebben we te maken met kostprijsstijgingen. Voor de inrichting van de buitenruimte bedraagt de prijsstijging, op basis van de actuele indexcijfers, voor de resterende werkzaamheden circa € 200.000,-

•    Onderhoud terreinmeubilair op C-niveau
Op een aantal plekken in de gemeente wordt het onderhoud van terreinmeubilair uitgevoerd op B- niveau. Er kan voor worden gekozen om het onderhoudsniveau te verlagen tot C- niveau. Bij de bepaling van de omvang van de besparing zijn ook de straatnaamborden en verkeersborden meegenomen.

•    Beëindiging beheeractiviteiten op terreinen derden
Op diverse terreinen die provinciaal eigendom zijn wordt onderhoud gepleegd voor kosten van de gemeente. Deze maatregel voorziet erin dat dit onderhoud niet langer door de gemeente wordt uitgevoerd.

•    Vrijval niet benutte deel budget voor duurzaamheid
In de gemeentebegroting is een post voor duurzaamheid opgenomen die is bedoeld voor het opstellen van plannen en communicatie. Gebleken is dat dit budget de afgelopen jaren slechts voor de helft wordt aangesproken. Deze maatregel voorziet erin dat dit budget voor de helft wordt geschrapt.

•    Voordelen investeringen in duurzaamheid naar gemeente
In het DMJOP wordt een aantal duurzaamheidsmaatregelen gepland die worden toegepast op gemeentelijke gebouwen. Die investeringen leiden veelal ook tot energiebesparingen.

Eind van dit jaar zal middels het definitief DMJOP inzichtelijk zijn welke maatregelen er aan de gemeentelijke gebouwen verricht moeten worden om te verduurzamen en welke investeringen en besparingen deze met zich meebrengen. 

Op het moment is met bijna alle huurders van de gemeentelijke panden contractueel afgesproken dat gas, water en licht door de huurder wordt betaald. 

Om de besparingsmaatregel door te voeren en daarmee de gas, water en licht rekening door de gemeente te laten betalen en daarna door te verrekenen aan de huurder zullen de contracten aangepast moeten worden. Dit kan door contracten open te breken of op een natuurlijk vernieuwingsmoment andere afspraken te maken. 

Beide opties kosten veel tijd waarbij nu onvoldoende zicht is op de mate van besparingen die we hiermee kunnen verwachten. Gelet op de stijging van de energietarieven is een winstwaarschuwing dan ook hier op zijn plaats.

•    Temporiseren/ rekening houden met afstoten gebouwen in het duurzaam meerjarig onderhoudsplan gebouwen (DMJOP)
In het DMJOP zijn de duurzaamheidsmaatregelen opgenomen die de gemeente wilt gaat realiseren in haar gemeentelijke gebouwen. In het DMJOP staan ook gemeentelijke gebouwen die (op termijn) zullen worden afgestoten. 

Eerder werd er vanuit gegaan dat een jaarlijks bedrag van € 700.000 nodig is om de duurzaamheidsmaatregelen uit te voeren. Het betreft de gemiddelde investering die per jaar nodig is. Als rekening wordt gehouden met de af te stoten gebouwen dan is het bedrag dat nodig is ongeveer € 475.000. Dat betekent een besparing van € 225.000 per jaar.

Het DMJOP wordt momenteel voor de gemeentelijke gebouwen opgesteld die wij gaan behouden en verduurzamen. 

In december dit jaar zal het definitieve DMJOP met financiële vraag voor verduurzaming van de gebouwen worden voorgelegd aan de raad. 

•    Temporiseren/ rekening houden met afstoten gebouwen: accommodaties
In het onderhoudsplan zijn gebouwen opgenomen die om diverse redenen nog maar tijdelijk worden gebruikt. De onderhoudskosten van die gebouwen zijn echter structureel verwerkt in de begroting. Dat betekent dat, indien de gebouwen daadwerkelijk worden afgestoten, financiële ruimte ontstaat die vrij kan vallen ten gunste van het begrotingsresultaat: de onderhoudskosten van de afgestoten gebouwen staat nog in de begroting, maar de kosten zijn er niet meer. Er is bewust voor gekozen om de financiële ruimte niet vrij te laten vallen: die ruimte kan dan worden gebuikt voor de uitvoering van het accommodatiebeleid. Hierdoor kan het college in het kader van het accommodatiebeleid snel handelen. Het college handelt immers binnen het door de raad vastgestelde financiële kader en hoeft niet telkens opnieuw naar de raad voor middelen.

Als er toch voor wordt gekozen om de ruimte te laten vrijvallen ten gunste van het begrotingsresultaat dan leidt dat tot een structureel voordeel voor de begroting van € 450.000. Het nadeel is dan dus wel dat die ruimte niet langer beschikbaar is voor de uitvoering van het accommodatiebeleid. Dat kan worden opgelost door eenmalige middelen aan de kant te zetten waarmee toch de nodige stappen in het kader van het accommodatiebeleid kunnen worden gezet. De komende periode wordt onderzocht welke eenmalige bedragen daarvoor nodig zijn.

•    Regionale investeringsagenda’s NOVEX, Regiodeal 6 en Nationaal Programma Vitale Regio’s

In 2025/2026 zal als vervolg op het in 2023/ 2024 opgestelde Ontwikkelperspectief NOVEX- Zuid-Limburg (Rijk, Provincie, Waterschap en gemeenten) een Regionaal Investerings- en Uitvoeringsagenda worden opgesteld. Voor projecten die ook Beekdaelen raken (met name gericht op de groen-blauwe kwaliteit) zal co-financiering aan de orde zijn. 

Daarnaast zal in 2025 voor de uitvoering van de Regiodeals Zuid-Limburg een stichting Samenwerking Zuid-Limburg worden opgericht. Beekdaelen draagt ook bij -naar inwonersaantal- aan de kosten van deze stichting. Tevens zal de Regiodeal 6 ook co-financiering vragen op projectbasis. Hierbij gaat het o.a. om duurzaam beheer van landschap(selementen), circulair bouwen en vitale kernen (gericht op jeugd). 

Daar waar NOVEX met namen gericht is op ruimtelijke opgaven is Zuid-Limburg in het Nationaal Programma Vitale Regio’s een van de aandachtsregio’s. Dit richt zich met name op de sociaal-maatschappelijke en economische ontwikkeling. Het vormt daarmee een complementaire aanpak t.o.v. Novex. Ook hier zal een Ontwikkelagenda en vervolgens een uitvoerings- en ontwikkelingagenda worden opgesteld. Het NPVR is de opvolger van de Regiodeal aanpak, die met de 6e Tranche zijn laatste openstelling heeft gehad.   

•    Verlagen bijdrage gemeenschappelijke regelingen met 5%
De afgelopen jaren is gebleken dat de gemeentelijke bijdragen, die worden betaald aan de verschillende gemeenschappelijke regelingen (GR), stijgen. Voor zover die stijging te maken heeft met inflatie of wettelijke voorwaarden is dat evident. Toch zijn de bijdragen bij een groot aantal GR’s meer dan de inflatie gestegen zonder een fundamentele discussie over aanpassing van het takenpakket en de daarmee gepaard gaande kosten. Bekeken dient te worden op welke manier de gemeente, in samenspraak met andere deelnemers in de GR-en, kan komen tot een verlaging van de bijdrage. In voorkomende gevallen kan dat leiden tot een (her)bezinning van de taken, die bij de betreffende GR’s zijn belegd of het spreiden van ambities en doelstellingen over een langere periode.

Er kan slechts worden bespaard op het beïnvloedbare deel van de bijdragen aan de gemeenschappelijke regelingen. Dat is, naar de huidige inzichten, ongeveer € 14 miljoen. Een besparing van 5% komt dan neer op een bedrag van ongeveer € 700.000. Of dat wordt gehaald is afhankelijk van de uitwerkingen door de diverse GR-en. Gemeenten mogen de besparing pas opnemen als de GR de betreffende besparing heeft opgenomen in haar begroting. Zoals in paragraaf 3.1 van deze kadernota beschreven is de gemeentelijke bijdrage vanaf het jaar 2026, ten opzichte van de eerdere ramingen, voor het eerst gedaald. Daarmee is een deel van de taakstelling door de gemeenschappelijke regelingen ingevuld.

•    Kostendekkend maken begraafrechten
De begraafrechten zijn op dit moment niet kostendekkend. Verhoging van de kostendekkendheid heeft voordelige gevolgen voor de gemeentebegroting. Eerst wordt in kaart gebracht hoeveel de tarieven zouden moeten worden verhoogd om kostendekkend te zijn. Vervolgens wordt bekeken op welke wijze de tarieven zich dan verhouden met de tarieven die in de regio worden gehanteerd.