De kadernota vormt het startpunt van de planning & controlcyclus en beschrijft de kaders die gelden voor de begroting van het volgende jaar. Ook wordt het beleid aangekondigd dat ter besluitvorming wordt voorgelegd in de eerstvolgende begroting. De omvang van onze beleidsambities is voor een groot deel afhankelijk van de financiële positie van de gemeente. Die financiële positie laat in de jaren 2024 en 2025 positieve resultaten zien. Dat beeld kentert de jaren daarna; vanaf 2026 is sprake van tekorten.
De voornaamste reden voor de tekorten is dat de gemeente vanaf het jaar 2026 minder inkomsten ontvangt uit de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dat geldt overigens niet alleen voor onze gemeente, maar voor alle gemeenten in Nederland. Uit de Voorjaarsnota 2023 van het Rijk blijkt dat gemeenten vanaf 2026 structureel 3 miljard euro minder krijgen om hun taken uit te voeren. Daarmee is er geen toereikende structurele financiering van de taken van de gemeenten. Het spreekt voor zich dat dit effect heeft voor het voorzieningenniveau, de leefomgeving, de zorg en de ondersteuning die wij aan onze inwoners kunnen bieden. Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de VNG is de resolutie ‘Naar een rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief’ aangenomen. Belangrijkste onderdeel uit deze resolutie is het voeren van overleg met het kabinet om te komen tot een rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief voor gemeenten met specifieke verzoeken om het gemeentefonds op te hogen, de opschalingskorting te schrappen en een toereikende en stabiele indexering van het gemeentefonds om de loon-, prijs- en volumeontwikkelingen op te kunnen vangen.
Het beroep dat het kabinet op gemeenten doet bij het aanpakken van de grote opgaven (zoals de klimaatopgave en de energietransitie, de stikstofcrisis, de woningnood, de opvang van vluchtelingen, de vergrijzing en de zorg voor allerlei doelgroepen) blijft onverminderd groot. Daarnaast wordt geconstateerd dat het telkens decentraliseren van taken en de gemeenten aan zet te laten zijn bij de vele opgaven, zonder afdoende financiële mogelijkheden, niet langer kan. In lijn met het advies ‘Elke regio telt’ houden wij als gemeente vast aan het uitgangspunt dat de brede welvaart in alle regio’s structureel bevorderd dient te worden.
Onder deze moeilijke financiële omstandigheden kan het niet anders dan dat het te initiëren beleid beperkt is. In deze kadernota is een inventarisatie opgenomen van de beleidsaspecten die de komende periode op ons af gaan komen. Definitieve keuzes worden bij de begroting 2024 gemaakt als ook de septembercirculaire van het gemeentefonds beschikbaar is en wellicht meer duidelijkheid is over het in gang gezette overleg met het kabinet
Het spreekt voor zich dat wij daarnaast ook onze eigen beïnvloedbare begrotingsposten kritisch bekijken en waar nodig naar beneden bijstellen. Voor zover die keuzes effect hebben op kwaliteitsniveaus wordt de raad uiteraard in positie gebracht.
Leeswijzer
In deze kadernota wordt in hoofdstuk twee ingegaan op de beleidsontwikkelingen die de komende jaren worden opgepakt en die gevolgen hebben voor het begrotingsbeeld. Daarnaast vindt een actualisatie plaats van het begrotingsresultaat dat is gepresenteerd in de eerste burap 2023. In hoofdstuk drie wordt -tot slot- nader ingegaan op de inhoudelijke beleidsontwikkelingen. Die ontwikkelingen worden per programma beschreven.