4. Verbeteringsmaatregelen

Er bestaan diverse mogelijkheden om de financiële situatie van de gemeente te verbeteren. Dit hoofdstuk start met een opsomming van de inkomensverhogende maatregelen die wij willen doorvoeren. Vervolgens volgt een opsomming van de kostenbesparingen die worden voorgesteld. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een bijzondere tijdelijke maatregel die de gemeente sinds kort mag hanteren: het inzetten van een deel van de algemene reserve.

Inkomensverhogende maatregelen leiden tot een stijging van opbrengsten van bijvoorbeeld de lokale lasten of van leges. In de onderstaande tabel is samengevat welke van deze maatregelen wij willen doorvoeren in de begroting 2025. Over de meeste van deze maatregelen bent u al eerder geïnformeerd via de begroting 2024, die uw raad op 14 november 2023 heeft vastgesteld. 

Het kostendekkend maken van de leges leidt onder andere tot een stijging van de leges die zijn gemoeid met de aanvraag van omgevingsvergunningen. Bij een aanvraag van een omgevingsvergunning voor een woning met een bouwsom van € 324.000 was in het jaar 2024 een bedrag van € 500 aan leges verschuldigd. Het kostendekkend maken van de leges leidt tot een stijging van € 580.

De verhoging van de afvalstoffenheffing die nodig is om deze kostendekkend te maken en de extra verhoging van de onroerendzaak belasting leidt voor een gezin met een woning met een gemiddelde WOZ- waarde tot een verhoging van de lokale lasten met afgerond € 61 per jaar.  Procentueel bedraagt de stijging 6,0%. De verhoging van de afvalstoffenheffing kan de komende jaren geleidelijk worden doorgevoerd door inzet van de voorziening afvalstoffenheffing die beschikbaar is.

Een nadere toelichting op de inkomensverhogende maatregelen is opgenomen onder paragraaf 7.4.3 van deze kadernota. 

Een andere mogelijkheid om de gemeentefinanciën te verbeteren is het verlagen van de uitgaven. De afgelopen periode is kritisch bekeken welke budgetten beïnvloedbaar zijn, en of het acceptabel is om die budgetten te verlagen. In de onderstaande tabel zijn besparingsmogelijkheden opgenomen, waar wij voornemens zijn deze in de begroting 2025 mee te nemen. 

In hoofdstuk zeven van deze kadernota worden de besparingen nader toegelicht. De exacte vindplaats is vermeld in de bovenstaande tabel.

In het verleden heeft de gemeente regelmatig ‘technische’ maatregelen doorgevoerd die uiteraard passen binnen de financiële spelregels die gelden. Zo zijn kapitaallasten betaald uit reserves en zijn afschrijvingstermijnen van activa verlengd. Het rijk biedt gemeenten sinds kort nog een nieuwe mogelijkheid om het begrotingsresultaat op een ‘technische’ wijze te verbeteren.

Recent heeft het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) namelijk de notitie ‘incidenteel – structureel’ vastgesteld waarin de mogelijkheden worden geschetst om incidentele middelen en overschotten in te zetten als structureel dekkingsmiddel. De notitie beschrijft dat vanaf nu het vrij aanwendbare deel van de reserves (dus exclusief het weerstandsvermogen van de gemeente) voor maximaal 10% per jaar mag worden ingezet als structureel dekkingsmiddel. Als voorwaarde daarbij geldt dat de solvabiliteit¹  van de gemeente niet minder mag bedragen dan 20%.

De reserve nog te bestemmen van de gemeente bedraagt afgerond € 13,1 miljoen (bron: jaarrekening 2023 gemeente Beekdaelen). Zoals beschreven mag hiervan maximaal 10% per jaar worden aangewend. Dat betekent dat deze oplossing kan leiden tot een maximale besparing van € 1,3 miljoen per jaar. 

De inzet van de algemene reserve tbv de tekorten is een tijdelijke oplossing. Als de reserve niet meer toereikend is of als de solvabiliteit te ver daalt dan is dit geen oplossing meer. Bovendien zorgt de systematiek ervoor dat een relatief groot deel van de algemene reserve geblokkeerd is. 

De omvang van de aanwending van de algemene reserve is afhankelijk van het nog resterende begrotingstekort. Dat begrotingstekort wordt gepresenteerd in het volgende hoofdstuk.

 

¹ De solvabiliteit van de gemeente is de verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal. Hoe lager de solvabiliteit, hoe hoger het vreemd vermogen van de gemeente. De solvabiliteit van onze gemeente bedraagt bij de begroting 2024 afgerond 35%.