Onderdeel B: Jaarrekening 2023

Het saldo van de baten en lasten dat is vermeld onder het kopje 'jaarrekening' vormt het zogenaamde jaarrekeningresultaat.

De jaarrekening is opgesteld met inachtneming van de voorschriften zoals opgenomen in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de verordening ex artikel 212 Gemeentewet, waarin door de gemeenteraad op d.d. 26 september 2023 uitgangspunten voor het financiële beleid, alsmede de regels voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie zijn vastgesteld.

De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Afschijvingen en naar verwachting duurzame waardeverminderingen van activa geschieden onafhankelijk van het resultaat van het begrotingsjaar. Op vaste activa met een beperkte gebruiksduur wordt jaarlijks afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur.

De gemeente beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een duurzame waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Van een duurzame waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde. Een verlies als gevolg van een duurzame waardevermindering wordt direct als een last verwerkt in het overzicht van baten en lasten onder gelijktijdige verlaging van de boekwaarde van het actief.

Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld.

Met betrekking tot de verwerking van de algemene uitkering heeft de commissie BBV een stellige uitspraak gedaan. Deze uitspraak houdt in dat in de jaarrekening de algemene uitkering wordt opgenomen conform de in het jaar laatst gepubliceerde accresmededeling, die doorgaans is opgenomen in de september circulaire van het boekjaar.

Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waar ze betrekking op hebben. Als gevolg van het verbod op het opnemen van voorzieningen en andere verplichtingen uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden dergelijke personele lasten toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt. Voor arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume wordt geen voorziening of andere verplichting verantwoord. De referentieperiode voor het bepalen van een vergelijkbaar volume is dezelfde als die van de meerjarenraming, te weten een periode van vier jaar.

Met betrekking tot de eigen bijdragen die het Centraal administratiekantoor (CAK) int en aan de gemeenten afdraagt geldt op basis van de Kadernota rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV dat door het vaststellen van de eigen bijdragen door het publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan CAK, de wetgever in feite heeft bepaald dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid, volledigheid van en het naleven van het voorwaardencriterium bij de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat de gemeente bij de verantwoorde van deze eigen bijdragen steunt op de informatie van het CAK. Doordat onvoldoende gegevens voorhanden zijn op basis van de overzichten van het CAK, worden de eigen bijdragen verantwoord op basis van de afdrachten, uitgaande van de overzichten van het CAK.

Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt het college zich verschillende oordelen en schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten.

Immateriële vaste activa                        
Onder de immateriële vaste activa zijn de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling en de kosten met betrekking tot overige immateriële vaste activa opgenomen. Als gevolg van een verandering in het Besluit Begroting en Verantwoording dienen de bijdragen aan activa in eigendom van derden in het vervolg te worden gepresenteerd onder de immateriële vaste activa.

De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijging- c.q. vervaardigingprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn.

Kosten van onderzoek en ontwikkeling worden alleen dan geactiveerd als de plannen omtrent het actief waarvoor de kosten worden gemaakt al redelijk omlijnd zijn, de plannen uitvoerbaar zijn en de kosten in te schatten. Voorts is het van belang dat het daadwerkelijk om kosten ter voorbereiding van een investering gaat.  Kosten van onderzoek en ontwikkeling worden, ingevolge de BBV, in maximaal 5 jaar afgeschreven.

Bijdragen aan activa van derden worden gewaardeerd tegen het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak.

Materiële vaste activa met economisch nut
Artikel 59 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie. Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijging- of vervaardigingprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo lineair afgeschreven. Op grondbezit wordt niet afgeschreven. 

De Commissie BBV heeft in haar notitie Grondexploitatie en notitie Faciliterend Grondbedrijf diverse wijzigingen doorgevoerd. Eén van deze wijzigingen betreft het feit dat er geen sprake meer is van niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG’s). Deze dienen ofwel tegen boekwaarde overgebracht te worden naar de materiële vaste activa of, na een raadsbesluit, in exploitatie te worden opgenomen.

Materiële vaste activa met maatschappelijk nut    
De materiële vaste activa met maatschappelijk nut hebben betrekking op investeringen in de openbare ruimte welke voor de gemeente van groot belang zijn, doch niet verhandelbaar zijn en waarvoor ook geen heffing of anderszins inkomsten verkregen worden.

Aankoop en vervaardiging van activa met een meerjarig maatschappelijk nut worden onder aftrek van bijdragen van derden ten laste van de exploitatie gebracht. Een uitzondering op deze algemene regel vormen investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Deze categorie investeringen mogen worden geactiveerd. In dat geval wordt het actief lineair afgeschreven over de verwachte levensduur van het actief of een kortere, door de raad aan te geven tijdsduur.

Activa met een verkrijgingprijs van minder dan € 10.000 worden niet geactiveerd, met uitzondering van gronden en terreinen. Gronden en terreinen worden altijd geactiveerd. Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afschrijvingstermijnen voor materiële vaste activa zoals vastgelegd in de financiële verordening gemeente Beekdaelen 2023.

De financiële vaste activa bestaan uit kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, leningen aan woningbouwcorporaties en deelnemingen, overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer en ook de bijdragen in activa in eigendom van derden.  
Van een “deelneming” is krachtens artikel 1d BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV of BV. De participaties in het aandelenkapitaal van de zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt boven de verkrijgingprijs. 

Voorraden
De in de exploitatie genomen bouwgronden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, alsmede de rentekosten berekend zoals voorgeschreven in het BBV en de algemene beheerskosten.

Winstneming vindt plaats volgens de Percentage-of-Completion methode (PoC). Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd kan tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Het voortgangspercentage van de grondexploitatie wordt als volgt bepaald: procentuele voortgang opbrengsten x procentuele voortgang kosten. Om (tussentijdse) winstneming te kunnen laten plaatsvinden dient het resultaat op de grondexploitatie op betrouwbare wijze te kunnen worden ingeschat. Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om (tussentijdse) winstneming te kunnen laten plaatsvinden:
1. Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat;
2. De grond of een deelperceel moet zijn verkocht;
3. De kosten zijn gerealiseerd.

Zo lang geen sprake is van winstneming worden de verkregen verkoopopbrengsten volledig in mindering gebracht op de vervaardigingskosten. Indien voor een grondexploitatie een verwacht negatief eindresultaat wordt verwacht, wordt een voorziening getroffen. Winstneming en verliesvoorziening vindt plaats op het niveau van de onderscheidenlijke grondexploitaties.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar
Het in de balans vermelde bedrag aan vorderingen openbare lichamen en overige vorderingen, betreft het totaal aan vorderingen verminderd met de gevormde voorzieningen voor dubieuze debiteuren privaat en publiekrechtelijk en dubieuze debiteuren BSGW . De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Liquide middelen
Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Overlopende activa    
Op de post overlopende activa bevinden zich met name gelden die betrekking hebben op nog te ontvangen bedragen. Het actief wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Eigen vermogen
Het eigen vermogen beslaat de reserves, bestaande uit de algemene reserve en de bestemmingsreserves, en het gerealiseerde resultaat over het begrotingsjaar. De algemene reserve betreft het bedrag aan reserve waaraan geen specifieke bestemming is gegeven door de gemeenteraad. De algemene reserve betreft de algemene buffer die ene gemeente heeft om incidentele nadelen en risico's te kunnen opvangen. Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan de gemeenteraad een bepaalde bestemming heeft gegeven. Een bestemmingsreserve wordt ingesteld op basis van een raadsbesluit.

Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies, behoudens de pensioenvoorziening welke is gewaardeerd op actuele waarde. De rioolvoorziening t.b.v. onderhoud is verwerkt o.b.v. nominale waarde en met inachtneming van artikel 44, lid 2 BBV. De onderhoudsegalisatievoorzieningen worden opgenomen op basis van een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarbij rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake zijn geformuleerd.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer
Langlopende (vaste) schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De langlopende schulden hebben een rentetypische looptijd  van één jaar of langer.

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar
De netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Overlopende passiva
De overlopende passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Borg- en garantstellingen
Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten de balanstelling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen.

Het verloop van de vaste activa is als volgt (bedragen in duizenden euro's): 

Het verloop op de diverse immateriële activa kan als volgt worden weergegeven:

In onderstaand overzicht worden de boekwaardes van materiële vaste activa met een economisch nut per categorie weergegeven:

In onderstaand overzicht worden de boekwaardes van materiële vaste activa met een economisch nut, dekking door heffing per categorie weergegeven:

Onderstaand overzicht geeft inzicht in de boekwaardes per einde dienstjaar:

In onderstaand overzicht worden de boekwaardes per categorie weergegeven:

De vlottende activa bestaan uit voorraden, vorderingen, liquide middelen en overlopende activa.

Onder de voorraden zijn de in exploitatie genomen bouwgronden opgenomen. Per complex dient het volgende te worden toegelicht:
a)    de boekwaarde aan het begin van het dienstjaar;
b)    de vermeerderingen en verminderingen in het begrotingsjaar;
c)    de boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar;
d)    de geraamde nog te maken kosten met een onderbouwing;
e)    de geraamde opbrengsten met een onderbouwing;
f)    het geraamde eindresultaat en de berekeningswijze die hiervoor is gehanteerd met een onderbouwing en de aannames die eraan ten grondslag liggen.

In onderstaande specificatie worden de gerealiseerde en nog te verwachten kosten en opbrengsten in beeld gebracht:

Het in de balans vermelde bedrag aan vorderingen, betreft het totaal aan vorderingen openbare lichamen en overige vorderingen verminderd met de gevormde voorzieningen voor dubieuze debiteuren privaat en publiekrechtelijk en  dubieuze debiteuren BsGW. 
Onderstaand overzicht geeft inzicht in de opbouw van het op de balans vermelde bedrag aan vorderingen:

Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen en kunnen als volgt worden onderverdeeld:

De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden:

Op 6 februari 2024 is de nota reserves en voorzieningen vastgesteld. Conform besluit vindt de administratieve verwerking van de mutaties plaats bij de samenstelling van de 1e burap 2024. In onderstaande tabellen zijn deze dus nog niet terug te zien. 

Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:

Het verloop van de algemene reserve is als volgt:

Onderstaand overzicht geeft inzicht in de mutaties in de bestemmingsreserves:

Het gerealiseerde resultaat in 2023 bedraagt € 1,9 miljoen. De post onvoorziene uitgaven is in 2023 niet aangewend. Voor een nadere toelichting op het resultaat wordt verwezen naar bijlage 2 van deze jaarrekening.

Voorzieningen worden op grond van artikel 44 BBV gevormd voor:

• verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is doch redelijkerwijs te schatten;
• bestaande risico’s op balansdatum terzake van verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs te schatten is;
• kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt maar de oorsprong hebben in het lopende begrotingsjaar of  in een eerder begrotingsjaar en de voorziening strekt tot kostenegalisatie van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden.

Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies.

Onderstaand overzicht geeft inzicht in de mutaties met betrekking tot de voorzieningen: 

De totale rentelasten over die langlopende geldleningen bedraagt in 2023 € 394.644. In onderstaande tabel worden de mutaties van de vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer inzichtelijk gemaakt:

Verloop vlottende passiva:

Het totaal van de gegarandeerde leningen bedraagt ultimo 2023 € 90 miljoen. In onderstaande tabel volgt een specificatie van de gegarandeerde geldleningen:

De gemeente is voor een aantal toekomstige jaren verbonden aan verschillende, niet uit de balans blijkende, financiële verplichtingen. Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste van deze verplichtingen:

• Huurovereenkomsten:
• Huur brandkranen
• Huur materieel
• Huur hulpmiddelen WMO

Na balansdatum heeft zich de volgende gebeurtenis voorgedaan:

De gemeente is verplicht de jaarrekening op te bouwen aan de hand van een aantal taakvelden en daarover te rapporteren in de jaarstukken. In de onderstaande tabellen treft u een overzicht aan van respectievelijk de uitgaven en de inkomsten per taakveld.

In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke wijze het resultaat vóór bestemming en de resultaatbestemming zich heeft ontwikkeld ten opzichte van de cijfers die in de tweede bestuursrapportage 2023 zijn gepresenteerd. In deze paragraaf wordt het verschil uitgelegd tussen het gerealiseerde totale saldo van baten en lasten en het gerealiseerde resultaat. 
Het resultaat vóór de werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves wordt het gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten genoemd.

Er worden twee soorten werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan reserves  onderscheiden:

1. Werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan reserves
   Het betreft toevoegingen aan en onttrekkingen aan reserves waarover de raad al eerder in de begrotingen of begrotingswijzigingen een besluit heeft genomen of die in het verlengde liggen van een raadsbesluit. Tot die laatste categorie behoren bijvoorbeeld toevoegingen van restantbudgetten waartoe de raad heeft besloten. Op basis van de gerealiseerde uitgaven kan dit restantbudget afwijken van het bedrag dat is opgenomen in het raadsbesluit.
2. Aanvullende toevoegingen en onttrekkingen aan reserves
   Het betreft in dit geval de onderdelen van de resultaatbestemming waarover de raad nog geen besluit heeft genomen. De posten die behoren tot deze aanvullende toevoegingen en onttrekkingen zijn opgenomen in het raadsvoorstel resultaatbestemming. De resultaatbestemming waarover nog geen besluitvorming heeft plaatsgevonden wordt in de voorliggende jaarrekening aangeduid als "aanvullende toevoegingen en onttrekkingen aan reserves". 

Het resultaat na de aanvullende toevoegingen en onttrekkingen aan reserves van de voorliggende jaarrekening is nihil en is als volgt opgebouwd:

Onderstaande tabel bevat een recapitulatie van de verschillen tussen het gerealiseerde resultaat en het bijgestelde resultaat 2023 die meer dan € 100.000 bedragen. 
De cijfers die in onderstaande tabel zijn vermeld betreffen incidentele mee- of tegenvallers. De mutaties die al zijn verwerkt in het bijgestelde resultaat 2023 worden beschouwd als incidentele mutaties. Incidentele mee- en tegenvallers werken niet door in de toekomstige begrotingen van de gemeente. Onder de tabel wordt, per programma, beschreven welke ontwikkelingen hebben geleid tot verschillen tussen de raming en de realisatie.

In onderstaande tabel treft u een samenvatting aan van de baten, lasten en de resultaatbestemming van het programma Inwoners, bestuur en veiligheid. Positieve verschillen die zijn gepresenteerd in de tabellen in deze paragraaf hebben een positief effect op het resultaat van de jaarrekening. Negatieve verschillen beïnvloeden het resultaat nadelig (bedragen in duizenden euro's).

In onderstaande tabel treft u een samenvatting aan van de baten, lasten en de resultaatbestemming van het programma Sociale leefomgeving. Positieve verschillen die zijn gepresenteerd in de tabellen in deze paragraaf hebben een positief effect op het resultaat van de jaarrekening. Negatieve verschillen beïnvloeden het resultaat nadelig  (bedragen in duizenden euro's).

In onderstaande tabel treft u een samenvatting aan van de baten, lasten en de resultaatbestemming van het programma Fysieke leefomgeving. Positieve verschillen die zijn gepresenteerd in de tabellen in deze paragraaf hebben een positief effect op het resultaat van de jaarrekening. Negatieve verschillen beïnvloeden het resultaat nadelig (bedragen in duizenden euro's).