Programma 3 | Fysieke leefomgeving

Het programma Fysieke leefomgeving bestaat o.a. uit de taakvelden economie, openbaar groen, rioleringen, afval, milieu, ruimtelijke ordening en wonen en bouwen .

Beekdaelen is niet zomaar een plek, het is ons thuis. Een thuis is meer dan een dak boven ons hoofd. Het is een plek waar je jezelf kunt zijn en die moet passen bij de levensfase waarin jij je bevindt. Om dat waar te kunnen maken is het belangrijk dat ook in de toekomst in onze gemeente een breed en divers aanbod van woningen bestaat, dat aansluit op de wensen en behoeften van mensen die hier (willen) wonen. Wij hebben de afgelopen periode flink geïnvesteerd en blijven dit doen. De bestaande en nieuwe uitdagingen in de regionale woningmarkt (op het gebied van herstructurering, nieuwbouw, leefbaarheid, duurzaamheid) vragen om een versterking van het organiserend vermogen (van woningcorporaties, marktpartijen en gemeenten) om projecten tot uitvoering te brengen.  Op basis van het behoefteonderzoek willen wij nog meer tempo maken met het bouwen van woningen, die aansluiten bij de vraag van jongeren, gezinnen en ouderen. Om aan de behoefte op korte termijn tegemoet te komen, willen we tijdelijke woningen realiseren.

Er wordt een nieuwe Regionale Woonvisie voorbereid gericht op thema’s als leefbaarheid, bouwopgave, betaalbaarheid, wonen met zorg, duurzaamheid en urgente doelgroepen. De afgelopen jaren zijn grote herstructureringsprojecten gestart via de Regio Deal en het Volkshuisvestingsfonds. Voor onze gemeente ontwikkelen wij een woon(zorg)visie in Beekdaelen. Daarin komen ook alternatieve vormen van wonen aan de orde, zoals omvormen van retail naar wonen, splitsen van woningen, tiny houses, tijdelijke woningen, flexhomes en collectieve vormen van wonen. Ook de instrumenten zelfbewoningsplicht en voorrang voor eigen inwoners worden hierin uitgewerkt.

We maken in overleg met de woningcorporaties afspraken met als doel sociale en goedkope huurwoningen terecht te laten komen bij de inwoners voor wie die woningen bedoeld zijn. We geven de corporaties daarnaast meer ruimte om locaties te (her)ontwikkelen. De verruiming van de mogelijkheden voor de corporaties moet aansluiten bij de gemeentelijke ambities. We maken met de corporaties die deze ambities ondersteunen dan ook vooraf prestatieafspraken over de uitgangspunten, het te realiseren programma en de criteria voor toewijzing.

De gemeente Beekdaelen vormt enerzijds een groene buffer tussen de stedelijke gebieden Parkstad Limburg en de Westelijke Mijnstreek en legt anderzijds de verbinding tussen deze gebieden en het groene Middengebied. Het landschap in Beekdaelen is karakteristiek en vele cultuurhistorische elementen zijn hierin aanwezig. De raad van Beekdaelen heeft het belang van dit landschap onderkend met het vaststellen van het Landschapskader Beekdaelen in 2022. Het Landschapskader vormt daarbij, als visie- en inspiratiedocument, het vertrekpunt voor toekomstige ontwikkelingen. Daarbij koesteren wij de aanwezige landschaps-, natuur- en cultuurhistorische waarden en zoeken wij actief naar mogelijkheden om deze waarden te vergroten en meer beleefbaar te maken. Daarbij zoeken wij samenwerking met zowel individuele grondeigenaren als met belangenorganisaties vanuit bijvoorbeeld natuur, water en landbouw.
In het landschap komen vele functies en activiteiten samen, van natuur tot landbouw, van cultuurhistorie tot recreatie en van waterberging tot de energietransitie. In een gebied dat reeds overvraagd is zullen de diverse functies een plek moeten krijgen. Dit vraagt enerzijds om een combinatie van doelen en belangen en anderzijds om heldere keuzes en focus op waar de energie op gericht moet worden.
In dit geheel speelt de landbouw een belangrijke rol. Steeds meer maatschappelijke opgaven raken agrarische gronden en bedrijven, bijvoorbeeld waar het gaat om de verhoging van natuur- en waterkwaliteit. Zonder op de stoel van de agrarische ondernemer te gaan zitten, willen wij faciliterend zijn bij de transitie van de landbouw naar een economisch en ecologisch duurzame sector. Dit betekent dat we streven naar toekomstperspectief voor de sector, zowel voor de bedrijven die door gaan in hun bestaande verdienmodel, passend in hun omgeving, als voor de bedrijven die nieuwe wegen zoeken of waar agrarische bedrijfsgebouwen gaan vrij komen.
In de transitie van het landelijk gebied spelen wij in het Middengebied en van daaruit ook op Zuid-Limburgse schaal, een prominente rol.
Ons hart voor het groene karakter van Beekdaelen beperkt zich niet tot het buitengebied alleen. Juist ook in de directe leefomgeving van de inwoners, in de kernen en hun omgeving, willen wij inwoners stimuleren om zelf aan de slag te gaan met het verfraaien van de omgeving, zodat we de slogan ‘Beekdaelen B(l)oeit!’ waar maken.

Het areaal aan openbare wegen, fiets- en voetpaden is voor onze gemeente met een oppervlakte van 7,8 ha relatief groot. Dat vraagt om een grote inzet van onze buitendienst. Inmiddels is het IBOR in Beekdaelen vastgesteld en vindt uitvoering hiervan plaats waardoor de kwaliteit van de buitenruimte integraal wordt benaderd. Hiermee voldoen wij aan de kwaliteitseisen voor de openbare ruimte, rekening houdend met de gebruiksmogelijkheden, beeldkwaliteit, veiligheid en verzorgingsgraad en daarmee de leefbaarheid van de wijken en dorpen. Daarbij willen wij zoveel mogelijk deelnemen aan initiatieven vanuit de wijken en dorpen (eigen kracht) en deze zoveel mogelijk ondersteunen.

We vinden het belangrijk om daar waar mogelijk te stimuleren dat onze inwoners voor korte afstanden, zoals verkeersbewegingen binnen de bebouwde kom, de auto laten staan. We hanteren als uitgangspunt dat de doorstroming voor het verkeer goed moet zijn op de hoofdroutes. In de overige straten willen we door snelheidsbeperking tot maximaal 30 km/u en door een passende inrichting de inwoners uitnodigen om vooral te gaan wandelen en fietsen. Dit maakt deel uit van het opgestelde uitvoeringsplan. Samen zorgen we ervoor dat onze straten, buurten en buitengebied veilig zijn en blijven. Dit doen we door met elkaar in gesprek te blijven over verkeersveiligheid en voortdurend op zoek te gaan naar duurzame oplossingen die bijdragen aan een leefbare en veilige woonomgeving.

In dat kader blijven wij ook aandacht eisen bij andere overheden voor de schadelijke gevolgen van vliegverkeer boven kernen in onze gemeente. We continueren onze verzoeken richting landelijke overheid om naar de toekomst toe rekening te houden en te bevorderen dat nieuwe ontwikkelingen niet tot voortzetting en zeker niet tot verdere aantasting van ons leefklimaat zullen leiden. Daarom is het vergroten van de operationaliteit van de AWACS-basis te Geilenkirchen ongewenst. Met betrekking tot compensatie van de AWACS-overlast blijven wij bij het ministerie aandringen op het -op welke wijze dan ook- versterken van de leefbaarheid in onze kernen en het in het verlengde hiervan  niet verder laten toenemen van overlast. Door middel van gesprekken op bestuurlijk niveau proberen wij, in de context van de belangen die er spelen,  uitsluitsel te krijgen over de wijze waarop op rijksniveau wordt bijgedragen aan de leefbaarheid door middel van een in te richten fonds.
Gelet op de huidige luchtkwaliteit en de daarmee gepaard gaande gezondheidsklachten oriënteren we ons op het Schone Lucht Akkoord. Verder geven wij goede voorlichting over de gezondheidsrisico’s van houtstook, gecombineerd met een oproep om beperkt en verantwoord te stoken.

Beekdaelen B(l)oeit wordt steeds zichtbaarder, zowel intern alsook extern. De communicatiestrategie zet in op online media alsook op print (diverse nieuwsbrieven in 2023), de website www.beekdaelenbloeit.nl wordt continue geactualiseerd met aansprekende voorbeelden (met name video's) van burgers, ondernemers en stakeholders die aan de slag zijn met projecten die een bijdrage leveren aan het programma Beekdaelen B(l)oeit (uitgangspunt hierbij is, goed voorbeeld doet volgen).

Onder andere heeft in 2023 plaatsgevonden: de B(l)oeiende dagen (bijeenkomsten waarbij ontmoeten en waarderen centraal staat, o.a. workshops, lezingen, exposities, de social sofa en kleine concerten), de start van het project geveltuinen, de bloembollenactie in samenwerking met de elf basisscholen
en het vergroenen van de eerste schoolpleinen middels een subsidie.

De klimaatverandering stelt nieuwe eisen aan het beheer van de openbare ruimte. Zo hebben we vaker te maken met zeer intensieve regenbuien en langdurig droge periodes. Dit heeft invloed op het ontwerp en beheer van het regenwaterstelsel, de inrichting van wegen, waterlopen, gebouwen en groenvoorziening. Dit vraagt ook om extra investeringen bij de aanpak van knelpunten die ontstaan door de effecten van de klimaatverandering. De aanpak ‘Water in balans’ zetten we voort gezamenlijk met Waterschap Limburg. In Beekdaelen is het gemeentelijk rioleringsplan geactualiseerd tot het Water- en rioleringsprogramma 2024-2027.  Regulier beheer en onderhoud alsook de meerjaren aanpak ‘Blauwe Ader’ maakt hiervan onderdeel uit. Daarnaast zetten we in op het afkoppelen van regenwater, het bufferen van water op eigen terrein (gemeente, particulier en bedrijven) en het verminderen van verhard oppervlak.

Vrijetijdseconomie
In mei 2020 is de visie vrijetijdseconomie 'Bestemming Zuid-Limburg 2030' door de raad vastgesteld.
De visie is opgesteld in samenspraak met vertegenwoordigers van de sector (o.a. Visit Zuid-Limburg, Maastricht Marketing, Recron, Koninklijke Horeca Nederland, LLTB en de Natuur en Milieufederatie Limburg). De visie is door alle zestien Zuid-Limburgse gemeenten vastgesteld. De visie vrijetijdseconomie Zuid-Limburg biedt Beekdaelen kansen op o.a. het gebied van behoud en ontwikkelen van het landschap, het positioneren van Beekdaelen (extensief toerisme), het op de kaart zetten van onontdekte parels en het verder optimaliseren van de toeristisch recreatieve infrastructuur. 

Stand van zaken
Een aantal projecten conform de visie is reeds opgestart en in uitvoering, zoals o.a. het Knopen Lopen (een uniform wandelroutenetwerk voor Zuid-Limburg), de vitalisering van verblijfsaccommodaties (inzet vitaliteitsmanager door de provincie Limburg), het stimuleren van innovatie en vernieuwing binnen de sector (o.a. via de voucherregeling van het LIOF) en de ontwikkeling van het Zuid-Limburg magazine in combinatie met een promotie campagne.

Bestuurlijke Kopgroep VTE Zuid-Limburg 
De Zuid-Limburgse gemeenten werken reeds samen op economische vlak. Om verder invulling te geven aan de realisatie van de visie Vrijetijdseconomie ‘Bestemming Zuid-Limburg 2030’ en dynamisch en actief in te kunnen spelen op actuele ontwikkelingen is een bestuurlijke Kopgroep Vrijetijdseconomie Zuid-Limburg ingesteld, bestaande uit burgemeester Geurts (Beekdaelen), wethouder Rouwette (Valkenburg a/d Geul) en wethouder Salvino-Meijer (Sittard-Geleen). De Kopgroep VTE Zuid-Limburg wordt vanaf Q1-Q2 2024 ondersteund door een programmamanager Vrijetijdseconomie Zuid-Limburg, die aan de slag gaat om verder uitvoering te geven aan de visie.

De volgende projecten zijn onder andere in voorbereiding: de ontwikkeling van een dataportaal Limburg (het verzamelen en ontsluiten van relevante data voor de sector), de ontwikkeling van een kwalitatief hoogwaardig fietsnetwerk in Zuid- Limburg, ook in Euregionaal perspectief (3-landen lange afstand fietsroutes) inclusief een onderzoek naar (inter)nationale subsidies, het ontwikkelen van een masterplan duurzame toeristisch recreatieve mobiliteit voor Zuid-Limburg en het opstarten van een gezamenlijk beleid voor verblijfsaccommodaties in Zuid-Limburg.  Per project worden de kosten inzichtelijk gemaakt en zal bestuurlijke besluitvorming via de colleges danwel via de gemeenteraden plaatsvinden.