Programma 1 | Inwoners, bestuur en veiligheid

Het programma Inwoners, bestuur en veiligheid bestaat uit de taakvelden bestuur, personeel, burgerzaken, crisisbeheersing en brandweer en openbare veiligheid.

De afgelopen jaren zien wij het vertrouwen van de burgers in de overheid langzaam afbrokkelen. Het gebrek aan vertrouwen is een landelijke trend en kent meerdere oorzaken. Lijdzaam toekijken is echter geen optie; wij willen het vertrouwen tussen burgers en overheid herstellen. Een betrouwbare overheid is rechtvaardig, deskundig, integer en heeft een luisterend en empathisch vermogen. Alle geledingen in de gemeente Beekdaelen (gemeenteraad, college van burgemeester en wethouders en ambtelijke organisatie) zijn samen verantwoordelijk voor het zijn van een betrouwbare overheid. 
We staan ten dienste van onze inwoners, ondernemers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Het college is toegankelijk, zichtbaar en geïnformeerd en beslist op basis van collegiaal besturen. We communiceren helder en transparant over wat wel en niet kan, zodat iedereen weet wat er verwacht kan worden. We werken met elkaar samen op basis van gelijkwaardigheid en we investeren in elkaar. We nemen elkaar serieus en luisteren goed naar elkaar en denken met de ander mee. We voorkomen polarisatie. We houden vast wat goed gaat en staan open voor vernieuwing; met respect voor elkaars standpunten.
Het afgelopen jaar hebben wij in onze organisatie de week van de integriteit georganiseerd, waarin we met elkaar de dialoog gevoerd hebben over wat ‘integer-zijn’ is en hoe we hier in Beekdaelen mee omgaan. In 2023 hebben wij de verordening participatie en uitdaagrecht Beekdaelen 2023 vastgesteld. Daarnaast werken wij aan een cultuur van ‘regels en moeten’ naar ‘regelen en ontmoeten’. 

De gemeente Beekdaelen heeft de ambitie om een ontwikkeling door te maken op het gebied van burgerparticipatie, zelfsturing en zelforganisatie. De inzet van deze burgerparticipatie moet daarbij aansluiten bij de huidige tijd, de behoefte van de samenleving en de ambitie van het bestuur. Verder zien we dat door huidige maatschappelijke ontwikkelingen in het dagelijkse leven van inwoners veel verandert. Ook dit aspect leidt tot een grotere behoefte bij inwoners om invloed uit te oefenen op de democratische besluitvorming. 

De afgelopen jaren zijn stappen gezet op het gebied van burgerparticipatie, zoals bijvoorbeeld het Adviesorgaan sociaal domein, de Dorpscoördinatoren, de Burgerinitiatieftafel, de Coöperatieve aanpak, de Werkgroep eenzaamheid, de Duurzaamheidstafel en de Energiecoöperatie.

Daarnaast staat de gemeente open voor diverse initiatieven vanuit de samenleving. Met het uitdaagrecht (ook wel bekend als right to challenge) kunnen inwoners de gemeente verzoeken om de uitvoering van een taak van de gemeente over te nemen, al dan niet met bijhorend budget, omdat zij denken deze taak beter en goedkoper te kunnen uitvoeren. Denk hierbij aan het onderhoud van een park, het beheer van sportvelden of andere maatschappelijke voorzieningen. 

Om de spelregels van een en ander vast te leggen is in 2023 de Verordening participatie en uitdaagrecht Beekdaelen 2023 opgesteld.  Daarnaast is bij het de totstandkoming van het in 2023 vastgestelde speelruimtebeleid met toepassing van de betreffende Verordening een “participatienota speelruimtebeleid” op- en vastgesteld.

 

Onder dienstverlening verstaan wij al onze contacten met inwoners, ondernemers en bezoekers via onze dienstverleningskanalen (website, telefonie, post, e-mail of persoonlijk op afspraak). In 2023 is onze nieuwe dienstverleningsvisie herijkt, gepresenteerd en vastgesteld. Hierin zijn reeds bekende inrichtingsprincipes voor onze dienstverlening gecombineerd met nieuwe invloeden. Beekdaelen maken we nog steeds samen: digitaal waar mogelijk en persoonlijk waar nodig. Gelijktijdig is er een groeiende behoefte aan een open en transparante overheid en een wens om zelf te kunnen bepalen op welk moment en via welk kanaal men contact opneemt. Dit betekent zowel aan de voorkant als achterkant dat wij onze organisatie hierop moeten inrichten. Met als doel toe te werken naar een passende dienstverlening voor elke Beekdaelenaar: klantgericht, dichtbij, duidelijk en transparant.

Naast de dagelijkse uitvoering van onze dienstverlening werken wij projectmatig aan de kwaliteitsverbetering van onze dienstverlening. In 2023 is onze vernieuwde website live gegaan, hebben wij een welkomstpakket voor nieuwe inwoners geïntroduceerd en is een trainingsprogramma voor onze KCC medewerkers (gericht op communicatieve en servicegerichte vaardigheden) ontwikkeld en uitgevoerd. Bovendien is de inkoop van een aantal nieuwe systemen uitgevoerd en zijn nieuwe contracten afgesloten. Denk hierbij aan de inkoop voor een nieuw telefoniesysteem, verkiezingensysteem en afsprakensysteem. Bovendien hebben wij ervoor gezorgd dat het structureel meten van de tevredenheid geborgd is, waarmee wij in de praktijk dagelijks werken aan de verbetering van onze dienstverlening. 

Door dus blijvend en doorlopend te investeren in vaardigheden van medewerkers, maar ook in processen en systemen bouwen wij verder aan onze interne en externe dienstverlening. 

Ondanks de krappe arbeidsmarkt, de toenemende vergijzing en ontgroening binnen de publieke sector en de steeds snellere veranderende maatschappelijke ontwikkelingen, zijn wij het afgelopen jaar erin geslaagd  om een evenwichtig personeelbestand op te bouwen. Door het toepassen van strategische personeelsplanning konden we  tijdig en effectief inspelen op de veranderde vraag naar capaciteiten en kwaliteiten van medewerkers en zijn er gaten in personele bezetting te voorkomen

Ook in 2023 hebben we ingezet op preventie en een multidisciplinaire aanpak in de interventieteams. De vraag naar zichtbare handhaving en toezicht neemt verder toe. Daarnaast wordt een extra beroep op onze boa’s gedaan waar calamiteiten en overlast worden geconstateerd of verwacht. Vanwege de grootte van ons buitengebied en de problemen die zich daar kunnen voordoen is er meer inzet nodig in het buitengebied; dit wordt onderzocht en er worden voorstellen gedaan.
Daarnaast vinden wij dat –naast de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners om mee te helpen aan een veilige leefomgeving- de wijkagenten zichtbaar en benaderbaar moeten zijn. We willen in overleg met inwoners, straatcoaches (lopende pilot) en politie komen tot wijkagenda’s voor veiligheid. Met de SVBBL-gemeenten (Simpelveld, Voerendaal, Beekdaelen, Brunssum en Landgraaf), politie en het openbaar ministerie werken wij regionaal samen. Ook in 2023 hebben we specifiek ingezet op de verdere intensivering van de integrale aanpak van de georganiseerde criminaliteit binnen onze politieregio, zoals via de Hennep Aanpak Parkstad, de regio brede toepassing van de Integrale Ondermijnings- Beelden, de gezamenlijke bespreking en aanpak casussen via de ondermijningstafel en de inzet van het Keurmerk Veilig Ondernemen.

 Het jaar 2023 heeft wederom in het teken gestaan van het beleidsuitgangspunt; 'verdere intensivering van de integrale aanpak van de georganiseerde criminaliteit’. De meeste aandacht is uitgegaan naar de aanpak van zgn. 'handhavingsknelpunten' t.w. de Beekstraat in Schinveld ('Meervoudige aanpak van ondermijning in de Beekstraat - Schinveld') en het 'Buitengebied' (RegioDeal / Veilig Ondernemen Parkstad / KVO Buitengebied).
Onderdeel van deze 'intensivering' is ook een regio brede toepassing van de Integrale OndermijningsBeelden. Binnen dit thema zijn voorbereidingen getroffen voor 'Preventie door voorlichting aan publiek-private partijen'. Naast de verdergaande samenwerking met het bankwezen wordt voor alle woningcorporaties in onze regio resp. de samenwerking in deze, in 2024 een voorlichtingsbijeenkomst 'aanpak ondermijning' gehouden.  
Een geheel nieuwe ontwikkeling is de invoering van de 'Limburgse Norm'. Binnen de provincie Limburgs is afgesproken dat alle gemeente in de komende periode gaan toewerken naar een 'basisniveau' binnen de bestuurlijke en geïntegreerde aanpak van ondermijning. Een uitvoeringsplan en handelingskader is als handreiking hiervoor ontwikkeld.
Ten behoeve van de Integriteitsbeoordelingen op basis van de wet Bibob is in 2023 binnen de Driehoek SVBBL nieuw concept Bibob-beleid uitgewerkt. De implementatie is voorzien in 2024.
Binnen dit verband is tevens een informatiebijeenkomst gehouden met als thema 'Ondermijning binnen het Vastgoed'. 

De bestuurlijke aanpak bestond in 2023 voornamelijk uit het ontwikkelen en uitvoeren van maatregelen tegen (vormen van ondermijnende) criminaliteit. Signalen en meldingen waren veelal de aanleiding hiertoe. Deze monodisciplinaire aanpak is vaak opgevolgd door een integrale casusaanpak binnen de oov-keten waaruit vervolgens multi-disciplinaire maatregelen zijn ontplooid.
Naast de bestrijding d.m.v. bestuursrechtelijke (en fiscaalrechtelijke en strafrechtelijke) maatregelen  is verder gewerkt aan onderzoek en planvorming. 
Onderzoek in de zin van; het ontwikkelen van analysemethoden, onderzoek naar criminogeniteit binnen bepaalde branches en fenomenenhet aanwenden van hulpmiddelen/tools t.b.v. onze informatiepositie.  
Planvorming in de zin van; het ontwikkelen van handelingskaders t.b.v. de onderliggende ondermijningsthema's zoals de 'georganiseerde hennepteelt', 'mensenhandel- en smokkel', 'criminele motorbendes', 'misbruik en fraude binnen de vastgoedsector', 'witwassen en gerelateerde vormen van financieel-economische criminaliteit'. 
Preventie, zowel intern als extern in de vorm publicaties (dashboard), signalenboekjes, taakkaarten, informatiebijeenkomsten en trainingen, hebben wederom bijgedragen aan de doelstelling om te komen tot een bestuurlijke en maatschappelijke weerbaarheid tegen ondermijning. 

In 2023 lag de hoofdfocus op het inrichten van de (tijdelijke) projectorganisatie en de voorbereiding van de uitvoering van het project middels informatieverzameling- en analyse door het RIEC. Er is voorgekozen om zorgvuldigheid boven snelheid te prevaleren, waardoor de daadwerkelijke uitvoering pas gestart is in 2024.

In 2023 is het Zorg- en Veiligheidshuis Parkstad doorontwikkeld naar een gemeenschappelijke regeling. Net als voorgaande jaren is intensief samengewerkt bij de persoonsgerichte aanpak van kwetsbare personen die voor overlast zorgen en/of met een veiligheidsrisico.

Ten aanzien van sociale veiligheid is integraal casuïstiek opgepakt door de gemeente en haar samenwerkingspartners. Daarnaast zijn in regionaal verband voorbereidingen getroffen voor de uitrol van Preventie met Gezag in de Parkstadgemeenten, waarmee wordt ingezet op het voorkomen én aanpakken van jeugdcriminaliteit.

Op het gebied van digitale criminaliteit zijn zeven voorlichtingsbijeenkomsten verzorgd voor ca. 220 burgers op het gebied van digitale oplichting. Daarnaast is in 2023 gestart met het project HackShield voor jongeren van 8 t/m 12 jaar. Met dit project wordt ingezet op preventie op het gebied van digitale veiligheid.

In het kader van de rampenbestrijding & crisisbeheersing wordt er veel samengewerkt met de Veiligheidsregio Zuid Limburg. Om de gemeentelijke processen in tijden van rampen en crisissen (bevolkingszorg) in voldoende mate te borgen, is aan de hand van een projectvoorstel en implementatieplan de lokale crisisorganisatie in 2023 intern sterker gepositioneerd. In diverse opleidingstrajecten zijn medewerkers meegenomen in wat de organisatie in tijden van een crisis, ramp of grote calamiteit van de medewerkers verwacht Het traject wordt in 2024 herhaald c.q. verdiept.

Het samenwerkingsverband Veilig Ondernemen Parkstad is na 2023 geëindigd. Dit samenwerkingsverband had als doel:  - het opzetten en revitaliseren van gebiedsgerichte samenwerkingsverbanden tussen ondernemers, gemeente, politie en andere relevante instanties. 
- vergroten van bewustzijn van ondernemers met betrekking tot de ondermijnende criminaliteit en cybercrime. 

Dit heeft geresulteerd in diverse samenwerkingsverbanden zoals 'KVO Buitengebied gemeente Beekdaelen' waarin maatregelen genomenzijn in overeenstemming met de projectvoorwaarden.  Als onderdeel van preventie is de meldingsbereidheid gestimuleerd als ook het ondermijningsbewustzijn vergroot. De campagne 'horen, zien, melden' is verbreed naar 14 gemeenten en loopt in ieder geval nog door tot 2025.

Binnen deze doelstelling wordt sinds 2022 gewerkt aan de realisatie van een ‘Regionaal Interventieteam’ (RIT). Door de inzet van een RIT ontstaat meer expertise en slagkracht, in te zetten om gezamenlijke ondermijningsthema’s (zoals beschreven in onze gezamenlijke Integraal Ondermijnings Beelden (IOB’s)) in de regio aan te gaan pakken. Met een integrale, gemeentegrens-overschrijdende aanpak voorkom je ook het zgn. ‘waterbedeffect’.
Een ander uitgangspunt (lees: voorwaarde) is een ‘goede informatiepositie’. Voor deze ondersteuning wordt ingezet op de realisatie van een ‘Regionaal Informatieknooppunt’.
Dit alles wordt ontwikkeld onder de naam ‘ACT! Interventieteam Parkstad’. Het ACT! biedt ondersteuning, ontzorgt en heeft een aanjagende functie van de bestuurlijke aanpak van ondermijnende criminaliteit in de regio Parkstad.  
Aanpak ‘autobranche’.
In de tussenliggende periode is (bij wijze van proef) aan aanvang gemaakt van de aanpak van ondermijning binnen ‘de automotive branche’. Met een fenomenen-onderzoek en uitvoeringsplan als onderlegger zijn meer dan 30 bedrijven in Parkstad integraal gecontroleerd op naleving van wet- en regelgeving en op vormen van criminaliteit. Daarnaast is ook ingezet op preventie door de plaatselijke ondernemer goed te informeren over het weerbaar worden dan wel weerbaar zijn tegen criminogeniteit binnen de branche.  Ten behoeve van verdergaande implementatie is binnen regionaal verband een handelingskader in deze uitgewerkt.