Programma 6: Volkshuisvesting, milieu, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Het programma Volkshuisvesting, milieu, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing bestaat uit de taakvelden: ruimtelijke ordening, afval, milieubeheer, begraafplaatsen, grondexploitatie (niet bedrijventerreinen), wonen en bouwen.

Beekdaelen is een forensengemeente. De meeste mensen werken of studeren elders en hebben Beekdaelen uitgekozen als woonplek. Om aantrekkelijk te zijn als woongemeente en als "groene long"  in de regio hebben wij ons ook in 2022 ingezet om - naast een goede sociale infrastructuur en kracht van de gemeenschap - de "harde" kant van de dorpen verder op orde te brengen of te houden. De dorpen moeten goed en veilig bereikbaar zijn, er is behoefte aan kwalitatief goede huizen voor alle leeftijden en aan een basisniveau aan voorzieningen. Het streven was (en blijft) om ook de kwaliteit en vitaliteit van alle dorpen uit te bouwen in nauwe samenwerking met de woningcorporaties en andere woningeigenaren. 

• Riolering
• Afval
• Milieubeheer
• Begraafplaatsen en crematoria
• Ruimte en leefomgeving
• Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)
• Wonen en bouwen

De gemeente Beekdaelen streeft er naar om een aantrekkelijke groene long in de regio te zijn. Belangrijk aspect hierin vormt het woningaanbod dat de gemeente vitaal moet houden. Het aanbod op de woningmarkt in de dorpen van Beekdaelen wordt (behalve door het spel van vraag en aanbod) medebepaald door de afspraken op regionaal niveau (Structuurvisie Wonen Zuid-Limburg) en de subregio’s Westelijke Mijnstreek en Parkstad.

Naar aanleiding van de evaluatie van de Structuurvisie Wonen Zuid-Limburg  is de beleidsregel “Ruim Baan voor goede woningbouwplannen” in februari 2021 door de raad vastgesteld. In de dorpen is behoefte aan enerzijds levensloopbestendig wonen en anderzijds het bevorderen van de doorstroming van ouderen, zodat woningen vrijkomen voor jongeren. 

De ambities voor excellent wonen en vitale kernen vragen echter ook om andere opties zoals transformeren en slopen, verduurzamen, creatieve nieuwe bouw- en woonvormen, het realiseren van tijdelijke woningen of het omzetten van koopwoningen naar huur. Goed wonen in Beekdaelen vraagt om een woningvoorraad van de juiste kwaliteit, een goed voorzieningenniveau en een goede bereikbaarheid. 

De komende jaren zal de omvang van de bevolking in Beekdaelen zich stabiliseren. Dit wordt met name veroorzaakt door de grote instroom migranten. Door de vergrijzing en de migratiestromen is de verwachting dat het aantal huishoudens tot 2032 met 40 (basisscenario) tot 490  (migratiescenario) zal toenemen. Dit zorgt voor een specifieke opgave aangaande de kwaliteit van het woningaanbod ingegeven door de ontgroening en vergrijzing (bijv. meer ouderen- en levensloopbestendige woningen). Veel mensen willen graag in ‘hun’ dorp blijven wonen, maar er is van bepaalde typen woningen onvoldoende aanbod en er is te weinig doorstroming in de woningmarkt.. Dit blijkt uit de update van het Woonbehoefteonderzoek Parkstad 2022-2032. Verder is ook een verdieping van het woonbehoefteonderzoek op kernenniveau uitgevoerd.  Dit om toe te werken naar een evenwichtige woningmarkt, zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin. De rapporten geven een duidelijke indicatie van hoe demografie en woningvraag zich per kern naar verwachting ontwikkelen, maar is hiervan nadrukkelijk geen blauwdruk. 

In 2022 is in Parkstadverband gestart met het opstellen van een nieuwe Woonvisie. Bij de totstandkoming worden de diverse stakeholders betrokken. De woonvisie bestaat uit een regionaal en een lokaal deel. In het eerste kwartaal van 2023 wordt deze visie ter inzage gelegd, waarna vaststelling door uw raad is voorzien in het tweede kwartaal van 2023.

Afvalbeleid

In 2021 kreeg het toekomstige afvalbeleid vorm. Vanuit de circulaire gedachte wordt echter steeds meer gesproken over grondstoffen en steeds minder over afval. Het op gestelde 'Grondstoffenplan 2022-2026' is dan ook het logische vervolg op het Afvalinzamelplan 2004 en het Afvalbeleidsplan 2014-2020.

Het opgestelde Grondstoffenplan is, in nauwe samenspraak tussen de aangesloten gemeenten en de Rd4 opgesteld en door de gemeenteraad vastgesteld. In 2022 zijn maatregelen volgens de planning in het Grondstoffenplan uitgevoerd.

In het verleden is een enorme winst geboekt met het verminderen van de hoeveelheid restafval en de verbetering van afvalscheiding. Het Grondstoffenplan slaat de weg in naar nog minder afval maar tevens ook meer èn schonere herbruikbare afvalstromen uit het afval grondstoffen dus! Naast de kwantiteit van de herbruikbare afvalstromen zal de kwaliteit van deze grondstoffen in het kader van de circulaire economie een nog veel belangrijkere rol gaan spelen.

Het proces om te komen tot één gebiedsdekkend Omgevingsplan voor het gemeentelijk grondgebied is gestart in 2022. In 2022 is het Plan van Aanpak Omgevingsplan door de raad vastgesteld en zijn diverse acties, die voorafgaande aan de inwerkingtreding moeten worden uitgevoerd, voorbereid of afgerond. De datum van inwerkingtreding is wederom uitgesteld mede doordat het Digitaal stelsel omgevingswet (DSO) nog niet aan de eisen voldoet.  

Naast de voorbereidingen op de Omgevingswet is in 2022 vooral aandacht besteed aan de reguliere uitvoering van de ruimtelijke ordening, zoals het beoordelen van ruimtelijke initiatieven, ingediende onderbouwingen en handhavingszaken, publicatie van bestemmingsplannen en de overleggen met bestuurders en initiatiefnemers. 

In 2022 zijn er verschillende voorstellen voor de raad opgesteld om voorbereid te zijn op de invoering van de Omgevingswet. Doordat de inwerkingtreding van de Omgevingswet uitgesteld is naar januari 2024, heeft de gemeenteraad besloten om de voorstellen door te schuiven naar 2023. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het opstellen van de gemeentelijke omgevingsvisie en is er een pilot gestart voor het opstellen van het gemeentelijke omgevingsplan.

Luchtvaart
De dossiers AWACS/vliegveld Geilenkirchen en Maastricht Aachen Airport hebben ook in 2022 aandacht gekregen omdat de aanwezigheid van deze luchthavens het leefklimaat van de burgers aantasten.

AWACS

De raad heeft de kaders voor AWACS-beleid vastgesteld op 9 oktober 2019, hetgeen ook in de nieuwe bestuursperiode de koers bepaald voor ons college.

Ook in 2022 heeft het college zich wederom ingespannen om geluidoverlast en overige overlast afkomstig van de AWACS-basis terug te dringen. Dit blijft een inspanning van lange adem, maar het verleden leert dat de blijvende aandacht in ieder geval dit thema op de diverse agenda's (provinciaal en landelijk) kan houden. Het streven blijft om de aandacht tevens te richten op niet-kwantificeerbare kosten zoals bijvoorbeeld de gevolgen van luchtverontreiniging op de gezondheid en de psychische gevolgen als gevolg van luchtvaartverkeer zoals stress. 

Een ander onderdeel van het genoemde kader heeft betrekking op het actief deelnemen aan de relevante overleggremia. In 2022 zijn de standpunten over dit dossier ook  ingebracht in de Commissie AWACS Limburg (CAL) die een keer per kwartaal vergaderd. Bij deze commissie is de insteek vanuit milieu en overlast leidend. Beter en meer inzicht in luchtkwaliteit (bijvoorbeeld van ultrafijnstof) en het bespreken van het thema geluidshinder hebben daarbij dan ook steeds de  aandacht en worden geagendeerd. Een evaluatie van deze commissie alsmede een traject om te komen tot omzetting van de geluidsmeet-eenheid (van Ke naar Lden voor militaire vliegvelden en als onderdeel van een nieuw besluit over het beperkingengebied Geilenkirchen)  zijn enkele andere thema's die zijn aangezet en nog hun beslag moeten krijgen.

Tevens is in gesprek gegaan met belangrijke partners zoals het college van GS (in maart 2022) en de staatssecretaris van defensie (in september 2022). Hierbij is een belangrijk thema het zogenoemde leefbaarheidsfonds. Ter voorbereiding is samen met gemeente Brunssum en met ondersteuning van het regiobureau Parkstad Limburg een voorstel/propositie opgesteld voor een leefbaarheidsfonds. Dit omvat een aantal maatregelen en project op het gebied van wonen/leefbaarheid, gezondheid/onderwijs, economische ontwikkeling en natuur, klimaatadaptatie en energie die voor financiële ondersteuning in aanmerking zouden moeten komen. Het is een specifiek programma dat bijdraagt aan de leefbaarheid en het realiseren van duurzaamheiddoelstelling het een gebied van Brunssum en oostelijk-Beekdaelen mogelijk maakt. Het overleg over onder meer dit thema is nog lopende.

Tegelijkertijd is, als gevolg van de oorlog in Oekraine en de daarmee samenhangende geo-politieke situatie, op  NATO-niveau ook ingezet om te komen tot een versnelde  opvolging van het huidige AWACS project onder de naam AFSC (Alliance Future Surveillance and Control) dat al eerder dan de verwachte einddatum van het huidige AWACS-project (2035), vermoedelijk vanaf 2031 fasegewijs zal plaatsvinden. Daarmee is een perspectief ontstaan dat in ieder geval de huidige lawaaiige en oude E3A- AWACS-toestellen sneller vervangen zullen gaan worden. 

 

Sinds 1 januari 2022 is de gemeentelijke woonvisie verplicht. Belangrijk punt daarbij is dat de woonvisie maximaal over de komende vijf jaar mag gaan.

De woonvisie van Beekdaelen is gezamenlijk gemaakt met de zes andere gemeenten in de regio Parkstad Limburg, te weten Voerendaal, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum en Simpelveld. In plaats van zeven losse woonvisies is een gezamenlijke woonvisie in Parkstad Limburg gemaakt die vervolgens door elke gemeente lokaal is uitgewerkt. Hiermee wordt aangesloten bij de beleving van de bewoners en van de andere belanghebbenden, dat deze gemeenten sterk met elkaar verbonden zijn.

Deze woonvisie bevat daarom behalve regionale en lokale keuzes, ook een doorvertaling van nationale programma’s op het gebied van woningbouw, een thuis voor iedereen, wonen en zorg voor ouderen, leefbaarheid en veiligheid, betaalbaar wonen en de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Er is rekening gehouden met de Rijksprioriteiten Volkshuisvesting, de Nationale Prestatieafspraken corporaties en de Regionale Woondeal.

De woonvisie is tot stand gekomen met input van o.a. bestuurders, stakeholders, woningcorporaties, huurdersverenigingen, woonambtenaren en ambtenaren van andere domeinen en bewoners.
Bijvoorbeeld: bewoners zijn geïnterviewd en er is een presentatie aan de raad gegeven. 

De nieuwe Woonvisie van Parkstad en de gemeente Beekdaelen ligt sinds 20 februari 2023 ter inzage. Dit is de basis voor de volkshuisvestelijke opgave op grond waarvan de (meerjarige) prestatieafspraken herijkt worden. Het voorstel wordt ter besluitvorming bij de raad in Q2 2023 gelegd.

De gemeente Beekdaelen werkt aan het opstellen van haar omgevingsvisie. In 2022 is het bureau en veldonderzoek opgeleverd. In dit document omschrijft de gemeente haar kernkwaliteiten en de opgaven en kansen. Dit document is een belangrijke onderlegger voor de omgevingsvisie. In 2022 is er een start gemaakt met het opstellen van de bouwstenen en uitgangspunten notitie voor de omgevingsvisie. In dit document beschrijft de gemeente haar kernvisie (Hoe ziet Beekdaelen in 2040 uit?) en de weg daar naartoe. In 2022 zijn de (nieuwe) raadsleden geinformeerd over het proces, is het plan van aanpak nader uitgewerkt en is er een enquete uitgezet onder alle inwoners en ondernemers. De bouwstenen en uitgangpunten notitie wordt in 2023 opgeleverd evenals de ontwerp omgevingsvisie. 

Maastricht Aachen Airport

Beekdaelen heeft als uitgangspunt om samen met andere gemeenten in het middengebied de ervaren overlast van deze luchthaven (en in cumulatie met ander vliegverkeer zoals ook van de vliegbasis Geilenkirchen) tegen te gaan. Vanuit dit oogpunt houden wij steeds de vinger aan de pols met betrekking tot de ontwikkelingen.

Provinciale Staten van Limburg hebben in juni en december 2022 besluiten genomen over de toekomst van dit vliegveld  op basis van een aantal geformuleerde (vier)"scenario's" in welke richting het vliegveld zich zou kunnen ontwikkelen (scenario sluiting aan de ene kant met twee tussenvarianten van blijvende openstelling tot scenario "groeiruimte benutten" aan de andere kant). Dit mede in relatie tot grootschalig baanonderhoud dat voor 2023 zou moeten gebeuren. Onder voorwaarden besloten de staten in juni tot blijvende openstelling van de luchthaven waarbij, in december werd vastgesteld dat (in voldoende mate) aan de door de Staten  gestelde voorwaarden zal worden (wordt) voldaan. Deze hadden en hebben onder andere betrekking op het vinden van een omgevingsbewuste samenwerkingspartner (Schiphol Group sluit aan als aandeelhouder), inzetten op verduurzaming en het uitfaseren van de meest vervuilende en geluidsproducerende toestellen en het tot stand brengen van een omgevingsfonds. Op basis van de gedachtewisseling (naar aanleiding van een ingediende motie) in de raadsvergadering van 26 april is schriftelijk het standpunt van de gemeente Beekdaelen kenbaar gemaakt. Het bestuur van Beekdaelen heeft zich daarbij onder andere op het standpunt gesteld dat er niet meer overlast (verruiming aantal vluchten, verruiming openingstijden, geen nachtvluchten) mag gaan ontstaan bij de toekomstige exploitatie van het vliegveld.