4. Programma 2 | Sociale leefomgeving

Het wetsvoorstel tot vervanging van de vaste eigen bijdrage binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) door een inkomens- en vermogensafhankelijke bijdrage per 1 januari 2027 is door de Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) controversieel verklaard. Als gevolg hiervan wordt de verdere behandeling van het voorstel doorgeschoven naar een volgend kabinet.

Voor gemeenten blijft derhalve voorlopig het huidige abonnementstarief van € 23,60 per maand van kracht. Dit leidt tot een aanhoudend hoge instroom in de Wmo, ook onder inwoners die de betreffende ondersteuning in beginsel zelf zouden kunnen bekostigen. De druk op de Wmo-uitgaven blijft hierdoor hoog, mede in samenhang met de demografische ontwikkeling als gevolg van de dubbele vergrijzing.

Hoewel de invoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor HbH wederom is uitgesteld, zoeken we wel naar andere maatregelen om de kosten beheersbaar kunnen houden. Zo bekijken we o.a. of het normenkader, dat wordt gehanteerd ter bepaling van het aantal benodigde uren en taken, kan worden aangepast.

De gemeenten Beekdaelen, Landgraaf en bibliotheek Landgraaf-Beekdaelen hebben samen een Meerjarenplan 2025-2028,  een uitvoeringsplan en een meerjarenbegroting opgesteld, vooruitlopend op de wijziging in 2026 van de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen. In september 2025 heeft de raad dit beleid vastgesteld. Beide gemeenten en de bibliotheek leggen hun samenwerkingsafspraken vast in een Samenwerkingsconvenant. 

In 2024 heeft adviesbureau F-Fort een evaluatieonderzoek uitgevoerd naar de samenwerking tussen de 16 gemeenten in de Jeugdhulpregio Zuid-Limburg. Op basis van dit adviesrapport is bestuurlijk een plan van aanpak vastgesteld om de samenwerking te optimaliseren.

In 2025 is gestart met de acties uit het plan van aanpak en daarmee de implementatie van de nieuwe governance-structuur. Inmiddels is een Regiomanager aangesteld en is de werving van vier nieuwe coördinatoren (Beleid, Inkoop, Toegangen en Bedrijfsvoering) voor het Regioteam in gang gezet. Daarnaast loopt er een communicatietraject om gemeenten en partners goed mee te nemen in de veranderingen.

Deze nieuwe structuur is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van beleid en uitvoering, met als doel goede en betaalbare jeugdhulp in Zuid-Limburg te waarborgen. Binnen de centrumregeling blijven we met deze implementatie vooralsnog binnen de gezamenlijke budgettaire kaders. 

Vanaf 2026 zijn gemeenten verplicht integraal lokaal beleid te ontwikkelen om suïcide te  voorkomen (wijziging Wet publieke gezondheid in 2024). De 16 Zuid-Limburgse gemeenten bereiden op dit moment een regionale aanpak voor om de beperkte rijksmiddelen hiervoor  zo efficiënt mogelijk in te zetten .

Het voorstel is te komen tot een slagvaardig actienetwerk - naar voorbeeld van het actienetwerk in Midden-Limburg - dat een vangnet vormt voor mensen met suïcidale gedachten en gedrag. Partijen in het netwerk weten straks: hoe het gesprek aan te gaan met mensen die denken aan zelfdoding, te signaleren en door te verwijzen.  Deze aanpak is gebaseerd op een bewezen effectief preventiemodel, het European Alliance Against Depression  (https://www.eaad.net/). 

In 2025 en 2026 wordt gewerkt aan het opstellen van integraal sport- en beweegbeleid om de gezondheid en vitaliteit van alle inwoners te bevorderen. Dit  sluit aan op het verlengde projectplan Beweegdaelen 2020-2024 (verlengd t/m 31-12-2026)  dat de basis vormt voor de diverse sport- en beweegactiviteiten in de gemeente.  

Het nieuwe beleid vormt het kader voor de diverse sport- en beweegactiviteiten in de gemeente en haakt aan op thema's zoals het Sportakkoord 2.0, accommodatiebeleid en speelruimtebeleid maar ook op Meer bewegen voor Ouderen en valpreventie. Verder kunnen we met nieuw beleid inspelen op nieuwe ontwikkelingen zoals digitalisering van bewegen (apps) en veranderende sportbehoeften. Het biedt tevens ook de kans om een efficiëntieslag te maken, waarbij we kritisch kijken naar wat we als gemeente zelf kunnen uitvoeren en waar we beweegprofessionals voor nodig hebben.

Met het opstellen van het sport- en beweegbeleid  werken we tevens aan het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), waaronder de thema’s Brede regeling Combinatiefunctionaris en Terugdringen Gezondheidsachterstanden.

In februari 2025 heeft de raad het initiatiefvoorstel van de VVD aangenomen en hiermee het college de opdracht gegeven om in de loop van 2025 naar de raad te komen met een Lokale Inclusie Agenda (LIA). Op dit moment wordt in kaart gebracht op welke onderdelen ten aanzien van inclusie we als gemeente al beleid hebben en/of activiteiten uitvoeren. Daarnaast wordt afstemming gezocht met belanghebbenden, stakeholders, professionals en ervaringsdeskundigen, waarbij rekening wordt gehouden met de in de opdracht genoemde uitgangspunten. Dit proces dient zorgvuldig vormgegeven te worden en kost tijd, wat betekent dat oplevering van de LIA mogelijk iets later (begin 2026) zal plaatsvinden.

Het Rijk had aangekondigd dat per 1 januari 2024 voor Beschermd Wonen het woonplaatsbeginsel ingevoerd en doorgedecentraliseerd zou worden. De middelen zouden worden herverdeeld onder alle gemeenten. Deze doordecentralisatie is diverse keren uitgesteld. Dat betekent dat de herverdeling van financiële middelen van Beschermd Wonen tussen de regio’s ook is uitgesteld. Voor onze regio is dit financieel gunstig aangezien wij als regio historisch gezien een hoog budget ontvangen. Regionaal is besloten dit overschot in te zetten voor extra preventieve maatregelen en mogelijke extra kosten voor het realiseren van voorzieningen voor de doelgroep Opvang en Beschermd Wonen. Aan deze situatie verandert niets in 2026.

Met de inzet van straatcoaches wordt preventief en repressief ingezet op jeugd(overlast) en locaties waarover overlastmeldingen worden gedaan. Jaarlijks ontvangen de gemeente en politie een groot aantal meldingen over jeugdoverlast. Door straatcoaches hierop in te zetten vindt een efficiënte en effectieve aanpak plaats en wordt tegemoet gekomen aan de vraag vanuit burgers om iets aan de overlast die zij als probleem ervaren te doen. Op basis van de positieve evaluatie van de pilot wordt voorgesteld de inzet van straatcoaches structureel in te bedden, waarbij zij tevens worden ingezet op de aanpak van vuurwerkoverlast in de maand december. De kosten bedragen € 106.000 per jaar vanaf 2026.

De businesscase voor nieuwbouw van de school in Puth staat in het IHP Onderwijs opgenomen voor het jaar 2026. In 2024 zijn we begonnen met het locatieonderzoek voor een school met kinddiensten in Puth. In 2025 vonden enkele verdiepende onderzoeken plaats om de businesscase te kunnen opstellen. In 2026 zal de locatie definitief bekend zijn en dient er verdere uitwerking plaats te vinden voor het kindcentrum. De verwachting is dat uitvoering zal plaatsvinden in 2027-2028.

Om de voorbereiding van deze huisvestingsopgave te kunnen bekostigen wordt in deze begroting een voorbereidingskrediet gevraagd van € 120.000. Nadere informatie hierover is terug te vinden in hoofdstuk 5.3.2 van deze begroting.

De businesscase voor nieuwbouw van de school in Nuth staat opgenomen voor het jaar 2029. Er zal ook hier een locatieonderzoek plaatsvinden. De verwachting is dat vanaf 2030 kosten gemaakt worden in de voorbereidingsfase, waarna aan uw raad een separaat krediet gevraagd wordt voor de uitvoering.

Opstellen uitvoeringsnota accommodatiebeleid 
Met het vaststellen van het strategisch accommodatiebeleid heeft de gemeente Beekdaelen een kader om de komende jaren met haar verenigingsleven te werken aan een duurzame vastgoedportefeuille, die bijdraagt aan een sterk verenigingsleven. Het opstellen van het uitvoeringsrapport behoort tot de eerste fase van realisatie dat naar verwachting in de 2e helft van 2025 gereed zal zijn. Hierbij zal ook bekeken worden welke structurele MJOP gelden naar verwachting vrijvallen om de gevraagde acties per cluster te realiseren.

Racketsport accommodatie Park de Oirsprong
Het omvormen van het huidige Park de Oirsprong tot Ontmoetingspark de Oirsprong wordt gezien als een grote kans om bewegen, ontmoeten en verbinden op een zichtlocatie te laten plaatsvinden. Een belangrijk uitgangspunt om dit te kunnen realiseren is het besluit om TC Oirsbeek als bovenlokale locatie voor tennis te kiezen. In nauwe samenwerking met het Kernteam Park de Oirsprong heeft een verkenning van mogelijke locaties op het park plaatsgevonden. Hierbij weegt vanuit sociaal oogpunt zwaar, dat het huidige clubhuis van VV Alfasport, met uitbreiding van kleedlokalen, geschikt gemaakt wordt voor gezamenlijk gebruik, organisatorische samenwerking en programmering voor andere doelgroepen. Hierbij wordt ook de verhuizing van Schutterij Oirsbeek meegenomen.

Momenteel wordt de financiële haalbaarheid onderzocht van het realiseren van een nieuw tennispark Beekdaelen-Noord, TC Oirsbeek gefuseerd met TC Merkelbeek, in combinatie met uitbreiding van het clubhuis van VV Alfasport voor gezamenlijk gebruik en uitbreiding van de programmering. Eén en ander wordt vervat in een apart raadsvoorstel.

Het indicatieve bedrag dat is gemoeid met de investering in de racketsportaccommodatie Park de Oirsprong bedraagt € 3,1 miljoen. Rekening houdend met subsidies bedragen de jaarlijkse kapitaallasten globaal € 160.000. Samen met de verwachte kosten voor het onderhoud bedragen de jaarlijkse kosten € 175.000.

Zoals in het accommodatiebeleid verwoord is het de bedoeling de uitvoeringskosten van het accommodatiebeleid primair binnen het huidige financiële kader wordt uitgevoerd. Indien de raad instemt met het separate voorstel dan worden de kosten gedekt door inzet van de middelen die kunnen worden bespaard doordat in het huidige meerjarig onderhoudsplan gebouwen nog gemeentelijke gebouwen zitten die op termijn zullen worden afgestoten. Voor de betreffende bezuiniging wordt kortheidshalve verwezen naar hoofdstuk 5.3.4 van deze begroting.

Verkoop Sporthal de Keelkamp aan GITEK Sport BV en verbouwing tot gymzaal
De haalbaarheid van het verkopen en realiseren van een gymzaal in Sporthal de Keelkamp is concreet onderzocht. Aangezien er de komende jaren diverse ontwikkelingen geprogrammeerd staan voor de kernen Nuth en Wijnandsrade wordt onderzocht of de binnensport integraal onderdeel kan uitmaken van deze ontwikkelingen, daar waar gedeeltelijke ontvlechting van de huidige binnensportlocatie nogal ingewikkeld is gebleken.

Beheer binnensport accommodaties
In het strategisch accommodatiebeleid is het beleggen van het beheer van de diverse gymzalen en sporthal bij één partij als doel benoemd. Hierover vinden momenteel de eerste verkennende gesprekken plaats gericht op een eenduidige afspraak gemeente-breed.

De gemeente Beekdaelen heeft samen met de gemeenten Voerendaal en Simpelveld diverse taken en bevoegdheden op het gebied van de Participatiewet uitbesteed aan ISD Kompas. Op 15 april 2025 heeft de gemeenteraad besloten te onderzoeken of het eventueel in eigen beheer uitvoeren van de aan ISD Kompas opgedragen taken structurele besparingen kan opleveren ten opzichte van voortzetting van deelname aan ISD Kompas. Daarbij wordt tevens gekeken naar de kwaliteit en integraliteit van de dienstverlening. 

Op verzoek van de raad is getracht de gemeenten Voerendaal en Simpelveld actief bij dit onderzoek te betrekken. Beide gemeenten hebben echter in een gezamenlijke reactie aangegeven niet deel te nemen aan het onderzoek. Wel hebben zij zich bereid verklaard om, binnen hun mogelijkheden en expertise, gerichte vragen van het onderzoeksbureau te beantwoorden.

Het onderzoek start in het vierde kwartaal van 2025. Conform uw verzoek zullen de gemeenten Voerendaal en Simpelveld actief worden meegenomen in het onderzoeksproces. De uitkomsten van het onderzoek, inclusief de mogelijke financiële, personele en organisatorische consequenties, zullen naar verwachting in het tweede kwartaal van 2026 worden voorgelegd aan uw raad in de vorm van een afzonderlijk voorstel.