Aanleiding
De energiecrisis heeft tot gevolg dat veel burgers, verenigingen en stichtingen moeite hebben de energierekeningen te betalen. Om de getroffenen deels tegemoet te komen heeft het rijk aangekondigd een pakket van maatregelen door te willen voeren die de pijn verzacht. Hoewel de rijksmaatregelen op een aantal terreinen het gewenste effect hebben, moet worden geconstateerd dat bepaalde burgers en maatschappelijke instellingen buiten de boot vallen. De gemeente probeert hierin primair tegemoet te komen door bestaande regelingen in te zetten. Te denken valt aan de bijzondere bijstand en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Maar ook aan het verstrekken van stimuleringsleningen aan bedrijven, verenigingen en organisaties of de op 27 september jl door het college aangenomen maatregelen in het kader van energiearmoede. Hier bovenop dienen extra inspanning te worden geleverd door de gemeente. Die extra inspanningen kosten geld.
In de collegevergadering van 27 september jl. heeft uw college besloten de raad via de begroting 2023 voor te stellen daartoe een noodfonds energiecrisis in te stellen van 450 duizend euro. De raad is over het in te stellen noodfonds voor energiemaatregelen via een aparte raadsinformatiebrief geïnformeerd. In datzelfde voorstel is vermeld dat een gemeentelijke werkgroep aan de slag is om maatregelen te inventariseren die de effecten van de crisis moeten verzachten. Inmiddels is die inventarisatie afgerond. de raad over het in te stellen noodfonds voor energiemaatregelen via een aparte raadsinformatiebrief is geïnformeerd?
Het betreft een inventarisatie waarin niet alleen de maatregelen zijn opgenomen waarvan wordt voorgesteld ze op te pakken. Ook de maatregelen waarvan de werkgroep adviseert ze niet uit te voeren zijn vermeld. De overwegingen om de maatregel wel of niet op te pakken zijn in de inventarisatie gemotiveerd.
Criteria
De werkgroep acht het raadzaam om voor een aantal maatregelen criteria te formuleren waaraan moet worden voldaan voordat een bijdrage wordt toegekend. Die criteria zouden moeten worden toegepast bij tegemoetkomingen in de hogere energiekosten van verenigingen en huurders van gemeentelijk vastgoed. De criteria luiden als volgt:
Criteria voor ondersteuning schrijnende situaties bij verenigingen/stichtingen/ huurders:
1. Verenigingen en huurders dienen te kunnen overleggen hoe groot het schadebedrag is als gevolg van de stijging van de energieprijzen.
2. Verenigingen en huurders dienen zich in te spannen om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden en dienen dit aan te tonen.
3. Verenigingen en huurders dreigen failliet te gaan, indien zij geen ondersteuning van de gemeente ontvangen, terwijl er sprake was van een gezonde en levensvatbare vereniging/ stichting voor de energiecrisis.
4. Verenigingen en huurders dienen gebruik te maken van alle landelijke regelingen, waar zij een beroep op kunnen doen.
5. Verenigingen en huurders hebben geen reserves of andere eigen middelen om het tekort cq.de schrijnende situatie op te vangen.
6. Er kunnen geen andere inkomsten gegenereerd worden om de noodsituatie op te heffen.
7. Verenigingen en huurders dienen openheid te geven over alle financiële boekhoudingen, die betrekking hebben op hun organisatie.
8. Verenigingen en huurders zetten zich aantoonbaar in om op andere wijze inkomsten te verwerven.
Inventarisatie van maatregelen
De werkgroep energiecrisis heeft de afgelopen periode in kaart gebracht welke maatregelen zouden kunnen worden getroffen om de gevolgen van de energiecrisis te dempen.
De maatregelen zijn beschreven vanuit vijf verschillende perspectieven:
1. Sociaal middenveld
2. Midden- en kleinbedrijf
3. Burgers
4. Gemeente
5. Communicatie
In het vervolg van deze memo wordt ingegaan op de geïnventariseerde maatregelen. Naar verwachting zijn de geraamde middelen voldoende om de effecten van de energiecrisis voor burgers en voor verenigingen te verzachten. Per maatregel wordt onder het kopje ‘wel of niet doen’ een advies gegeven. In kleur kan snel worden herkend wat de strekking van het advies is (groen= wel doen, rood= niet doen, blauw= doen we al).
| 1. Sociaal middenveld | |||||||||||||||||||||||
| Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | ||||||||||||||||||||
| Energiekosten kunnen niet langer worden opgebracht door verenigingen | 1. Compenseren verenigingen die energielasten zelf moeten dragen | Niet generiek compenseren maar op basis van maatwerk. Aanvraag toetsen obv opgestelde criteria | Wel | Schrijnende gevallen moeten worden geholpen ihkv leefbaarheid (voorgestelde criteria hanteren) | |||||||||||||||||||
| 2. Tegemoetkoming SESS en Gitek | Geen actie nodig | Niet doen | Gitek heeft een vast contract tm 1 januari 2024. Per 1 januari 2023 gaat het gascontract van SESS over naar de gemeente. Stroom was al voor rekening van de gemeente. Maatregelen zijn om die redenen niet nodig. | ||||||||||||||||||||
| 3. Energiecoaches inzetten bij verenigingen | Verduurzamingsadvies opstellen hoe panden verduurzaamd kunnen worden. Zowel maatregel- als gebruiksgericht. Dit kan mogelijk via de WoonWijzerWinkel lopen of Energiecoöperatie gebeuren | Wel doen met kanttekening dat niet elk gemeentelijk pand aangepakt zal of kan worden. | 1e stap in verduurzaming, weten wat er kan of dient te gebeuren. Brengt in kaart welke acties ondernomen kunnen worden om de energiekosten te verlagen. (Hangt samen met gebouwkwaliteit dat ook in het accommodatiebeleid benodigd is) | ||||||||||||||||||||
| 4. Instellen fonds om verenigingen te helpen met het verduurzamen van het vastgoed dat niet van de gemeente is | Gelden beschikbaar stellen in subsidie of lening vorm voor verduurzamings- maatregelen | Niet doen | Er zijn fondsen aanwezig hiervoor. Subsidies: - DUMAVA (Vanaf 2024) - EIA - MIA - SDE++ Leningen: - Stim. Lening Beekdaelen - Groene leningen van Banken - LEF (Limburgs Energie Fonds) Daarnaast is het verstandig om te kijken naar het accommodatiebeleid van Beekdaelen of verenigingen hier niet op aansluiten in de toekomst. | ||||||||||||||||||||
| 5. Verduurzamen gemeentelijk vastgoed van verenigingen. | Collegevoorstel is in voorbereiding. Rekening houden met clustering van voorzieningen agv accommodatiebeleid. | Geen actie meer benodigd vanuit het noodfonds | Verduurzamingstraject van gemeentelijk vastgoed wordt integraal opgepakt met het accommodatiebeleid. | ||||||||||||||||||||
| 6. Stimuleringsleningen | Opzetten fonds voor verduurzamingsmaatreg elen voor MKB, verenigingen en organisaties | Geen actie meer benodigd vanuit het noodfonds | Geen actie nodig aangezien dit beleid al is ingezet. | ||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Huurders van maatschappelijk vastgoed kunnen huur niet meer betalen | 1. Eenmalige compensatie huurders | Niet generiek compenseren maar op basis van maatwerk. Aanvraag toetsen obv opgestelde criteria | Wel doen | Arbeidsintensief (toetsen, toekennen, terugvorderen). | |||||||||||||||||||
| 2. Midden- en kleinbedrijf | |||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Kleinere zelfstandigen kunnen kosten niet langer dragen | 1. Tegemoetkoming MKB. | Niet generiek gaan compenseren, want er komt een Rijksregeling. MKB- ers die met deze Rijksregeling niet (afdoende) geholpen zijn, kunnen verzoeken om een gemeentelijke maatwerkoplossing. | Niet doen. | Het Rijk springt in via een Rijksregeling. | |||||||||||||||||||
| Rijksmaatregelen | |||||||||||||||||||||||
| Compenserende maatregelen Rijk | |||||||||||||||||||||||
| 3. Burgers | |||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Armoede burgers | 1. Bereik regelingen vergroten (tegengaan niet-gebruik) door betere communicatie. | Is actiepunt in concept kadernota armoedebeleid (vaststelling raad 20-12- 2022). | Wordt geregeld via armoedebeleid. | Wordt structureel beleid; geen extra actie ikv noodfonds | |||||||||||||||||||
| 2. Regelingen pro- actief aanbieden aan doelgroep | Benutten bijvangst energietoeslag 2022 benutten. Meer mensen met laag inkomen in beeld zijn nu in beeld. | Wordt geregeld via armoedebeleid | Wordt structureel beleid; geen extra actie ikv noodfonds | ||||||||||||||||||||
| 3. Verruimen kwijtschelding gemeentelijke belastingen 2023. | Verkennen mogelijkheid niet alleen kwijtschelding voor afvalstoffenheffing en rioolrecht, maar ook voor OZB. | Niet doen | OZB betreft een eigenaarsheffing. Als de hypotheek minder bedraagt dan de waarde van het perceel is sprake van eigen vermogen. Dat eigen vermogen zal leiden tot een afwijzing van het verzoek om kwijtschelding. De mensen die we willen helpen worden hier nauwelijks mee geholpen. | ||||||||||||||||||||
| 4. Uitrol project aanpak Energiearmoede | Ingezet beleid via collegevoorstel Z/22/180707 (collegevergadering dd 27-09-2022) | College heeft 27-9-2022 ingestemd met aanpak | Beekdaelen heeft hiervoor Specifieke Uitkering (Spuk) van het Rijk ontvangen van € 630.000. Moet via Sisa verantwoord worden. Niet bestede middelen vordert het Rijk terug. | ||||||||||||||||||||
| 5. Noodfonds voor schrijnende gevallen (eating or heating) via maatschappelijk werk | Zo weinig mogelijk kaders. Acute schrijnende situatie. Verstrekking ‘om niet’; hoeft niet terug betaald te worden. Voorwaarden: -geen passende voorliggende voorziening; -noodsituatie waarbij primaire levensbehoeften ontbreken (zorg, eten, gas, water, licht, huisvesting); - belanghebbende stemt in met verdere ondersteuning van gemeente/ketenpartner s om de situatie structureel te verbeteren | Wel doen | Noodfonds is alleen bedoeld voor schrijnende situaties die niet met voorliggende voorzieningen opgelost kunnen worden. | ||||||||||||||||||||
| Bestaand vangnet | |||||||||||||||||||||||
| 1. Armoedebeleid inclusief samenwerking particuliere fondsen (doelgroep tot 120% sociaal minimum) | |||||||||||||||||||||||
| 2. Schuldhulpverlening (doelgroep: iedereen) | |||||||||||||||||||||||
| Rijksmaatregelen | |||||||||||||||||||||||
| 1. Wettelijk minimumloon stijgt per 1-1-2023 met 10%, AOW en bijstandsuitkering stijgen mee | |||||||||||||||||||||||
| 2. Hogere zorgtoeslag, huurtoeslag en kind gebonden budget | |||||||||||||||||||||||
| 3. Verhoging arbeidskorting; verlaging belastingtarief eerste schijf | |||||||||||||||||||||||
| 4. Plafond energieprijzen tot aan gemiddeld verbruik | |||||||||||||||||||||||
| 5. Energietoeslag van € 1.300 voor lagere inkomens tot 120% sociaal minimum (uitvoering door gemeente/ISD Kompas) | |||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Meer mensen kloppen aan bij voedselbanken | 1. Gemeente Beekdaelen draagt via de bijdrage aan ISD Kompas bij aan de (stijgende) kosten van de voedselbanken. | Geen actie nodig aangezien het staand beleid betreft. | Doen, maar via Kompas (regulier) | Gemeente Beekdaelen draagt via de bijdrage aan ISD Kompas al bij aan de (stijgende) kosten van de voedselbanken. | |||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Toename vraag om jeugdhulp Ouders kunnen getroffen worden door de energie- crisis. Doordat ouders de hoge energierekening niet meer kunnen betalen, kunnen betalings- achterstanden ontstaan. Vanuit financiële nood kunnen andere problemen ontstaan binnen het gezin, waardoor kinderen getroffen worden. Door de problematische thuis- situatie kunnen kinderen in de Jeugdzorg terecht komen. | 1. Maatregelen in het voorliggend veld (in samenwerking met Beleid nader uit te werken). | Vanuit het voorliggend veld kijken welke acties er voor deze groep jeugdigen, die getroffen gaan worden door de energiecrisis, uitgezet kunnen worden. En daarvoor budget beschikbaar stellen. Hierdoor ontstaat ruimte binnen de gemeente om deze problematiek als gevolg van de energiecrisis aan te pakken. | Advies: wél doen | Om te voorkomen dat deze groep jeugdigen in de Jeugdzorg beland. Ter voorkoming van nog hogere kosten binnen de Jeugdzorg. | |||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Mensen net boven het minimumloon vallen buiten de boot | 1. Verruimen inkomensgrens armoedebeleid miv 2023 | Verkennen of partners in ISD Kompas- verband voornemens zijn om op korte of middellange termijn de inkomensgrens te verhogen. | Nu al wel verkennen bij ISD Kompas | Wellicht dat partners in ISD Kompas ook het voornemen hebben de inkomensgrens te verhogen | |||||||||||||||||||
| Beperkt verhogen van de ozb | Is al opgenomen in begroting 2023 | Omdat dit ervoor zorgt dat alle burgers financieel worden ontlast | |||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Nadelige gevolgen voor geestelijke volksgezondheid (stress, geen perspectief etc) | 1. Via generieke regelingen en instellingen | Geen extra actie nodig | Geen actie nodig | ||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Ongelijkheid onder inwoners | 1. Tegemoetkoming bewoners Heringsbosch aangezien zij op stroomnet Duitsland zitten en daardoor geen compensatie van het rijk krijgen | Bezien compenserende maatregelen Nederland en Duitsland. Geen generieke verstrekking, maar via nog te formuleren criteria. Regelluw boven zuivere toekenning (zo weinig mogelijk administratieve lasten voor belanghebbenden en gemeente). De uitwerking van het energieplafond elektriciteit als basis voor de gemeentelijke regeling nemen. | Wel doen. | Aansluiting op Duitse stroomnet is destijds vanwege financiële overwegingen een besluit van de gemeente Onderbanken geweest. In Duitsland verloopt de compensatie via de Belastingdienst; In Nederland via de energieleverancier. Hierdoor komen de bewoners Heringsbosch in beide landen niet voor compensatie in aanmerking. Bewoners betalen in Nederland de (gemeentelijke) belasting. | |||||||||||||||||||
| 4. Gemeente | |||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Hogere kosten gemeente (mn energiekosten) | 1. Verduurzamen gemeentelijke gebouwen | Collegevoorstel is in voorbereiding. Rekening houden met clustering van voorzieningen agv accommodatiebeleid. | Geen actie meer benodigd vanuit dit fonds | Verduurzamingstraject van gemeentelijk vastgoed wordt integraal opgepakt met het accommodatiebeleid. | |||||||||||||||||||
| 2. Snelle keuze definitieve huisvesting | Acties zijn ingezet | Wel doen, maar niet in het kader van energiearmoede | Naast energievoordelen heeft de definitieve huisvesting tal van andere grote voordelen. | ||||||||||||||||||||
| 3. Straatverlichting 50% aan tussen middernacht en vijf uur`s ochtends. | Verkennen mogelijkheden bij medewerker openbare verlichting | Geen actie meer nodig | Maatregel is opgenomen in beleidsplan openbare verlichting. Alle openbare verlichting is sinds 2022 LED en wordt ’s nachts gedimd. | ||||||||||||||||||||
| 4. Timers op elektrische toestellen | Wel | ||||||||||||||||||||||
| 5. Verwarmen met WTW- units | Wel | ||||||||||||||||||||||
| 6. Bewustwording medewerkers | Berichten op de interne kanalen en posters, voornamelijk met tips en (indien van toepassing) voorschriften. Belangrijke rol voor MT en burgemeester | Wel | Gedrag van medewerkers kan van grote invloed zijn. De inhoud sluit waarschijnlijk ook aan bij hun persoonlijke belevingswereld op dit moment waardoor de oproepen waarschijnlijk vruchtbare grond vinden. | ||||||||||||||||||||
| 7. Sluiten gemeentehuis Schinnen op vrijdag | Wel | ||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Tekorten ambtelijke capaciteit wegens energie crisis | 1. Ook ambtelijke capaciteit op specifieke plekken bekostigen uit noodfonds (bij voorkeur door eigen mensen) | Inzichtelijk maken tekort ambtelijke capaciteit. | Wel | ||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Medewerkers die financieel in de knel komen | 1. Het onderwerp intern bespreekbaar maken | Attenderen op mogelijkheden via interne kanalen. In gesprekken naar voren brengen. Belangrijke rol voor MT en burgemeester. | (financiële) stress kan een negatieve impact hebben op de sfeer en de productiviteit. Daarnaast getuigt het ook van goed werkgeverschap en betrokkenheid. | ||||||||||||||||||||
| Wellicht een periodiek spreekuur? Aanwijzen contactpersoon? | |||||||||||||||||||||||
| 2. De site geldfit.nl promoten zodat de medewerker financieel inzicht krijgt | Attenderen op mogelijkheden via interne kanalen | ||||||||||||||||||||||
| 3. Hulpmiddel verstrekken onder medewerkers om energieverbruik te meten | Medewerker kan kiezen tussen een kWh meter of een energieverbruiks- manager afhankelijk van het wel of niet hebben van een slimme meter. | ||||||||||||||||||||||
| 4. Organiseren van een budgetcursus ‘omgaan met geld’ | |||||||||||||||||||||||
| 5. Budgetcoach aanbieden (intern of extern) | Maatwerk-oplossing | ||||||||||||||||||||||
| 6. Bij schrijnende situaties financiële steun geven | |||||||||||||||||||||||
| 5. Communicatie | |||||||||||||||||||||||
| Probleemstelling | Maatregelen | Actie | Wel of niet doen (advies) | Waarom wel/niet | |||||||||||||||||||
| Mensen die aanspraak kunnen maken op voorzieningen zijn daar niet van op de hoogte | 1. Aandacht aan geven op website/ intranet van de gemeente (energiepagina) met links naar landelijke regelingen en samenwerkingspartners | Informatie verzamelen en verspreiden. | Wel | Verhogen doelmatigheid van de regelingen | |||||||||||||||||||
| Ook collega’s kunnen in alle klantcontacten deze info meenemen | |||||||||||||||||||||||
| 2. Een fysiek loket inrichten om mensen te helpen die te maken hebben met energiearmoede. | Aanhaken bij de informatiepunten die vanuit de gemeente ingericht worden vanaf November. Locaties - Receptie Nuth - Receptie Schinnen - A ge Water Schinveld (CMWW) | Wel doen | Deze informatiepunten worden al ingericht en bemand door KCC medewerkers. De KCC medewerkers kunnen mensen helpen met algemene vragen. Is er meer nodig/expertise over een bepaalde aanvraag dan kunnen zij schakelen met de juiste afdeling/ contactpersoon. | ||||||||||||||||||||
| Makkelijk punt voor uitgifte materialen; formulieren/energie besparende middelen | |||||||||||||||||||||||
| 3. In gesprek gaan met onze ketenpartners om extra aandacht te hebben voor vroeg signalering. | Bereik regelingen vergroten (tegengaan niet- gebruik) door betere communicatie. Vroegsignalering is al wettelijk verankerd (zorgverzekeraars, energieleveranciers, woningcorporaties dienen betalingsachterstand en van mensen te melden bij de gemeente (i.c. ISD Kompas) die vervolgens met hen in contact treedt over de betalingsproblemen) | Wordt vanaf 2023 structureel beleid | Wordt structureel beleid; geen extra actie ikv noodfonds | ||||||||||||||||||||
| 4. In de lokale bladen publiceren dat mensen die geld willen storten ter bestrijding van de energiearmoede dat kunnen doen. | Publicatie voorbereiden | Kan samen worden opgepakt met andere voorlichtingsadvertentie | |||||||||||||||||||||