Programma 3 | Fysieke leefomgeving

Beekdaelen is niet zomaar een plek, het is ons thuis. Een thuis is meer dan een dak boven ons hoofd. Het is een plek waar je jezelf kunt zijn en die moet passen bij de levensfase waarin jij je bevindt. Om dat waar te kunnen maken is het belangrijk dat ook in de toekomst in onze gemeente een breed en divers aanbod van woningen bestaat, dat aansluit op de wensen en behoeften van mensen die hier (willen) wonen. Wij hebben de afgelopen periode flink geïnvesteerd en blijven dit doen. De bestaande en nieuwe uitdagingen in de regionale woningmarkt (op het gebied van herstructurering, nieuwbouw, leefbaarheid, duurzaamheid) vragen om een versterking van het organiserend vermogen (van woningcorporaties, marktpartijen en gemeenten) om projecten tot uitvoering te brengen.  Op basis van het behoefteonderzoek willen wij nog meer tempo maken met het bouwen van woningen, die aansluiten bij de vraag van jongeren, gezinnen en ouderen. Om aan de behoefte op korte termijn tegemoet te komen, willen we tijdelijke woningen realiseren.

Er wordt een nieuwe Regionale Woonvisie voorbereid gericht op thema’s als leefbaarheid, bouwopgave, betaalbaarheid, wonen met zorg, duurzaamheid en urgente doelgroepen. De afgelopen jaren zijn grote herstructureringsprojecten gestart via de Regio Deal en het Volkshuisvestingsfonds. Voor onze gemeente ontwikkelen wij een woon(zorg)visie in Beekdaelen. Daarin komen ook alternatieve vormen van wonen aan de orde, zoals omvormen van retail naar wonen, splitsen van woningen, tiny houses, tijdelijke woningen, flexhomes en collectieve vormen van wonen. Ook de instrumenten zelfbewoningsplicht en voorrang voor eigen inwoners worden hierin uitgewerkt.

We maken in overleg met de woningcorporaties afspraken met als doel sociale en goedkope huurwoningen terecht te laten komen bij de inwoners voor wie die woningen bedoeld zijn. We geven de corporaties daarnaast meer ruimte om locaties te (her)ontwikkelen. De verruiming van de mogelijkheden voor de corporaties moet aansluiten bij de gemeentelijke ambities. We maken met de corporaties die deze ambities ondersteunen dan ook vooraf prestatieafspraken over de uitgangspunten, het te realiseren programma en de criteria voor toewijzing.

De gemeente Beekdaelen maakt deel uit van het groene hart van Zuid-Limburg en het Nationaal Landschap Zuid-Limburg. Het is een gebied met een uniek karakter met cultuurhistorisch erfgoed.
Het biedt een vaste bron van dagelijkse recreatie, met een netwerk van vele fiets- en wandelpaden en ruiterroutes. Het op een duurzame wijze behouden en met elkaar verbinden van historisch waardevolle cultuurobjecten, landschappen en vergezichten vormt dé uitdaging voor de verdere vormgeving en inrichting van het buitengebied.

Het nog vast te stellen landschapskader is een richtinggevend document met als doel om als inspiratiebron en bouwsteen te fungeren voor de door de raad vast te stellen Omgevingsvisie voor Beekdaelen. Nu reeds werken wij zo veel mogelijk in de geest van de Omgevingswet. Dit betekent dat we ruimte geven aan inwoners en bedrijven die initiatieven willen nemen, waarbij wij het ook van belang vinden dat burgers met elkaar het gesprek hierover aangaan.

Tevens zal de transformatie van de landbouw de komende jaren een rol spelen. Hierbij ligt de nadruk voor de gemeente in het vastleggen van een gebalanceerde ruimtelijke ordening. Hierin moet het evenwicht worden gevonden tussen enerzijds het behoud van het open en groene karakter van ons buitengebied, terwijl aan de andere kant ook een duurzame en gezonde bedrijfsvoering voor agrariërs mogelijk is. Eventuele leegstand van agrarisch vastgoed dient te worden voorkomen om zo ongewenste ontwikkelingen voor te blijven. Wij willen ruimte geven aan initiatieven op het gebied van biologische, duurzame en kringlooplandbouw, versterken van natuur/landschappelijke waarden en bijdragen aan het oplossen van de water- en energieopgaven. Daar waar wij als gemeente invloed kunnen uitoefenen geven wij actief stimulerende impulsen. Indien dergelijke initiatieven ten koste gaan van de landschappelijke- en ecologische waarden, dan kan hier alleen medewerking aan worden verleend als de bijdragen voldoende impact hebben en deze waarden elders binnen de gemeente worden gecompenseerd.

Ontwikkeling en onderhoud van natuur vergt veel van alle partners. Wij streven ernaar om in goed overleg met de agrarische sector, natuurorganisaties en andere overheden deze opgave aan te pakken. Het terugbrengen van oorspronkelijke elementen als laanbeplanting, hagen, graften en hoogstamboomgaarden verhoogt de authenticiteit van het landschap. Bijkomende voordelen zijn het in stand houden van de insectenpopulatie en bestrijding van wateroverlast en erosie. De landbouw moet zich vernieuwen richting diervriendelijkheid, een circulaire landbouw en biologische landbouw met meer aandacht voor het vergroten van de biodiversiteit. Om de agrarische ondernemers blijvend te betrekken bij het beheer van hun terreinen zijn samenwerkingsverbanden nodig tussen natuurbeheerders (o.a. Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten) en de agrarische sector. Waar mogelijk bevorderen wij deze samenwerking.

Ons hart voor het groene karakter van Beekdaelen zien we ook terug in de inrichting én het behoud van het groene karakter van onze kernen. Door uitvoerende partijen te stimuleren in directe dialoog met inwoners het groenbeheer in de kern of buurt vorm te geven, zetten we verdere stappen, zodat iedereen kan deelnemen en deelhebben aan zijn omgeving. Hiermee krijgt de aanpak voor groenonderhoud onder de naam ‘Beekdaelen bloeit!’ verder inhoud de komende jaren.

Het areaal aan openbare wegen, fiets- en voetpaden is voor onze gemeente met een oppervlakte van 7,8 ha relatief groot. Dat vraagt om een grote inzet van onze buitendienst. Inmiddels is het IBOR in Beekdaelen vastgesteld en vindt uitvoering hiervan plaats waardoor de kwaliteit van de buitenruimte integraal wordt benaderd. Hiermee voldoen wij aan de kwaliteitseisen voor de openbare ruimte, rekening houdend met de gebruiksmogelijkheden, beeldkwaliteit, veiligheid en verzorgingsgraad en daarmee de leefbaarheid van de wijken en dorpen. Daarbij willen wij zoveel mogelijk deelnemen aan initiatieven vanuit de wijken en dorpen (eigen kracht) en deze zoveel mogelijk ondersteunen.

We vinden het belangrijk om daar waar mogelijk te stimuleren dat onze inwoners voor korte afstanden, zoals verkeersbewegingen binnen de bebouwde kom, de auto laten staan. We hanteren als uitgangspunt dat de doorstroming voor het verkeer goed moet zijn op de hoofdroutes. In de overige straten willen we door snelheidsbeperking tot maximaal 30 km/u en door een passende inrichting de inwoners uitnodigen om vooral te gaan wandelen en fietsen. Dit maakt deel uit van het opgestelde uitvoeringsplan. Samen zorgen we ervoor dat onze straten, buurten en buitengebied veilig zijn en blijven. Dit doen we door met elkaar in gesprek te blijven over verkeersveiligheid en voortdurend op zoek te gaan naar duurzame oplossingen die bijdragen aan een leefbare en veilige woonomgeving.

In dat kader blijven wij ook aandacht eisen bij andere overheden voor de schadelijke gevolgen van vliegverkeer boven kernen in onze gemeente. We continueren onze verzoeken richting landelijke overheid om naar de toekomst toe rekening te houden en te bevorderen dat nieuwe ontwikkelingen niet tot voortzetting en zeker niet tot verdere aantasting van ons leefklimaat zullen leiden. Daarom is het vergroten van de operationaliteit van de AWACS-basis te Geilenkirchen ongewenst. Met betrekking tot compensatie van de AWACS-overlast blijven wij bij het ministerie aandringen op het -op welke wijze dan ook- versterken van de leefbaarheid in onze kernen.
Gelet op de huidige luchtkwaliteit en de daarmee gepaard gaande gezondheidsklachten oriënteren we ons op het Schone Lucht Akkoord. Verder geven wij goede voorlichting over de gezondheidsrisico’s van houtstook, gecombineerd met een oproep om beperkt en verantwoord te stoken.

Er ligt een grote opgave op het gebied van de energietransitie. We hebben de ambitie om als Beekdaelen in 2040 per saldo energieneutraal te zijn, waarbij in 2030 een vermindering van 55% CO2 uitstoot ten opzichte van het ijkjaar 1990 de doelstelling is. Dit betekent dat wij als gemeenschap en gemeente een extra inspanning moeten doen om deze ambities te halen. Dit kan echter niet los worden gezien van de huidige economische ontwikkelingen. Dit trekt een wissel op de investeringsmogelijkheden van inwoners én verenigingen. Alleen samen kunnen we de noodzakelijke energie ontwikkelen om de ambities waar te maken. Naast de regionale samenwerking op dit vlak investeren we ook in het betrekken van de gemeenschap bij de verduurzaming van Beekdaelen vanuit het principe ”Wat we lokaal kunnen, doen we ook lokaal”. Hiermee vergroten we de regie en autonomie van Beekdaelen. Naast voor het opwekken van duurzame energie zijn de gemeenten sinds kort ook verantwoordelijk voor de warmtetransitie.  Inmiddels hebben wij de visie warmtetransitie vastgesteld om zo de komende decennia gebieden van het aardgas af te halen en de CO2-uitstoot te verminderen.

We streven naar een zodanige informatievoorziening dat inwoners snel kunnen zien wat de mogelijkheden en maatregelen zijn voor hun wijk, voor hun straat en uiteindelijk voor hun huis. We laten zien hoe energie bespaard kan worden, bv. door goede isolatie. In onze aanpak geven we voorrang aan activiteiten die we samen met inwoners en bedrijven kunnen uitvoeren -we noemen als voorbeeld de ontwikkelingen van een zonnepanelenveld inzake het project Groeve Bruls- en aan projecten waarbij het gemeentelijke beleid een hefboom kan zijn voor particuliere initiatieven. We kiezen vooralsnog niet voor het plaatsen van windmolens. Wat energieopwekking betreft volgen we de provinciale zonneladder. We zetten in op stimuleringsmaatregelen om verbruik van energie te verminderen om mede daardoor grote velden zonnepanelen -zoveel mogelijk- te voorkomen. We pakken activiteiten rondom bewustwording aan. Ook met organisaties die kunnen bijdragen aan een duurzaamheidsaanpak van grotere aantallen woningen (bijvoorbeeld woningcorporaties, energiecoöperaties en Vve’s) werken we graag samen. Rondom ons beleid op het gebied van energie, klimaat, groen en duurzaamheid stellen wij een platform in, waarin we het overleg met de samenwerkingsorganisaties bundelen.

De klimaatverandering stelt nieuwe eisen aan het beheer van de openbare ruimte. Zo krijgen we vaker te maken met zeer intensieve regenbuien en langdurig droge periodes. Dit heeft invloed op het ontwerp en beheer van het regenwaterstelsel, de inrichting van wegen, waterlopen, gebouwen en groenvoorziening. In specifieke gevallen vraagt het ook om extra investeringen bij het oplossen van knelpunten die ontstaan door de effecten van de klimaatverandering. De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) bepaalt voor een belangrijk deel de agenda voor de komende jaren. Zuid-Limburg is aangewezen tot ‘NOVI-gebied’, waarbij ook de waterproblematiek in de schijnwerper staat. De aanpak ‘’Water in balans’ zetten we voort. In Beekdaelen wordt specifiek gewerkt aan actualisatie van zowel het GRP als de meer jaren aanpak ‘Blauwe Ader’. Daarnaast zetten we in op het afkoppelen van regenwater, het bufferen van water op eigen terrein (gemeente, particulier en bedrijven) en het verminderen en verwijderen van verhard oppervlak.

Het programma ‘Nederland circulair in 2050’ is van belang. In deze circulaire verdwijnt het afval zoals we dat nu kennen. Afval is dé nieuwe grondstof. Vrijwel alles wat we straks gebruiken, wordt steeds opnieuw gebruikt. In een circulaire economie stappen we dus af van de lijn ‘produceren, consumeren en daarna weggooien’. Zo sparen we behalve onze grondstoffen ook het milieu, verminderen we onze CO2-uitstoot en stimuleren we innovatie, nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid. De economie is niet langer allesbepalend. Zij staat in dienst van de samenleving en dient een duurzame omgeving niet in de weg te staan. Onze gemeenschappen, de sociale verbanden en onze prachtige natuur dienen gekoesterd te worden.

Wij helpen de ondernemers het beste door hen ruimte voor ondernemen te bieden (vanuit een positieve grondhouding) en duidelijke kaders te stellen. We willen actieve contacten onderhouden met onze ondernemers. Dat vergt een proactieve en uitnodigende aanpak van onze bedrijfscontactfunctionarissen. We willen toe naar een beleid waarin de nadruk ligt op lokaal en duurzaam aanbesteden en inkopen. Vanuit het regionale beleid en de programmering voor de thema’s winkels, bedrijventerreinen en vrijetijdseconomie wordt de stap gezet naar de uitvoering. Het investeren in de winkelstructuur en het faciliteren van (nieuw) ondernemerschap blijft, ook na de Regio Deal, van groot belang voor de leefbaarheid en het voorzieningenniveau. De dynamiek op de bedrijventerreinen in Parkstad is groot. Er is besluitvorming nodig over hoe, in welke mate en op welke termijn deze kansen te verzilveren, in verbinding met het thema arbeidsmarkt. Voor Beekdaelen zijn het beheer en de ontwikkeling van onze bedrijventerreinen, detailhandel en vitale kernen van belang. Projectmatige herstructurering/omvorming van (voormalige) winkelstraten zoals de Beekstraat in Schinveld en bedrijfslocaties zijn hierbij noodzakelijk. Gelet hierop stellen wij in de komende periode een eigen lokale economische visie op, waarin we keuzes maken over welk soort bedrijvigheid in welk gebied gewenst is. Inzake de toekomstige ontwikkeling van het USAG-terrein zal de gemeente zelf geen toekomstplannen ontwikkelen en afwachten wat de plannen van de eigenaar zijn.

Wij streven naar een profiel van kwaliteit en kleinschaligheid voor recreatie in onze groene ruimte. In het kader van toerisme is de ambitie om Zuid-Limburg tot een Green Destination te ontwikkelen, waarbij de uitdaging voor de gemeenten van het Middengebied er vooral in bestaat het aanbod te transformeren naar kwalitatief passende verblijfsaccommodaties met een verdienmodel, aandacht voor het beheersbaar maken van de recreatieve druk in kwetsbare gebieden en het duurzaam maken van de recreatieve sector.