Programma 2 | Sociale leefomgeving

Om te bevorderen dat onze inwoners zo weinig mogelijk zorg nodig hebben en zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen verblijven, zetten we verder in op preventie onder de noemer ‘Positieve  Gezondheid Beekdaelen’. Daarnaast verwachten we effecten van onze deelname aan Trendbreuk Zuid-Limburg. Dit wordt gekoppeld aan de uitvoering van de motie ‘Herstelplan Beekdaelen COVID-19 pandemie’. Beekdaelen kent veel laagdrempelige voorzieningen waar mensen terecht kunnen voor activiteiten, ontmoeting en advies met als doel dat inwoners op eigen kracht actief blijven en niet terecht komen in levenssituaties die tot zorgvragen leiden. Steeds meer mensen wonen alleen. Voor de zelfstandigheid van ouderen is dat in zijn algemeenheid een positieve ontwikkeling. Echter, het risico van langer alleen zelfstandig wonen is vereenzaming. Wij vinden het belangrijk dat ouderenbonden, geloofsgemeenschappen, buurtgenoten, vrijwilligers en mantelzorgers aandacht voor deze doelgroep houden. Gezien de vergrijzing van de bevolking zal er steeds meer een beroep gedaan moeten worden op mantelzorg. Het ontlasten van mantelzorgers heeft onze aandacht. Tevens is het belangrijk, dat ouderen op de hoogte gebracht worden van de voorzieningen die er voor hen in de buurt zijn. Daar kunnen zij andere mensen ontmoeten (in de hoeskamers), meedoen aan activiteiten en informatie en advies krijgen. We bevorderen gezond leven langs de weg van verstand, verleiding en ondersteuning.

Het vrijwilligerswerk en de eerstelijnsvoorzieningen, zoals het maatschappelijk werk en de cliëntondersteuning, zijn goed ontwikkeld in Beekdaelen. Samen met onze partners kijken wij naar de specifieke situatie (de vraag achter de vraag) van inwoners en leveren zoveel mogelijk maatwerk. Een snelle start van de benodigde zorg is belangrijk om te voorkomen dat mensen dieper in de problemen raken. Als we daar invloed op kunnen uitoefenen in lokaal of regionaal verband doen we dat. We geven onze professionele en vrijwilligersorganisaties ruimte en vertrouwen en maken afspraken om met de ingezette gemeenschapsgelden optimale (zowel kwantitatieve als kwalitatieve) resultaten te halen zonder onnodige bureaucratie. We stimuleren het werken in de geest van de regels in plaats van een rigide toepassing van de regels. We bevorderen dat de partners in het jeugdwerk op meer terreinen komen tot een gezamenlijke aanpak, waardoor meer synergie tussen de voorzieningen ontstaat en meer (andere) jongeren kunnen worden bereikt. Een goede samenwerking met ketenpartners is hierin cruciaal.

Met de decentralisatie van de Participatiewet, de Jeugdwet en de Wmo is het sociaal domein in één klap het grootste domein binnen het gemeentelijk takenpakket geworden. De komende jaren willen we de transformatie in het sociaal domein verder vormgeven. We zetten in op meer samenhang, stellen de vraag van de inwoner (nog meer) centraal en investeren aan de voorkant.

Het adviesorgaan sociaal domein Beekdaelen heeft een actieve rol om gevraagde en ongevraagde adviezen te geven bij het beleid met betrekking tot de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wmo. Om dit te kunnen realiseren werkt het onafhankelijk adviesorgaan samen met de beleidsmakers van gemeente Beekdaelen en kan het adviesorgaan participeren aan de beeldvormende bijeenkomsten in de commissie sociaal. 

Ons participatiebeleid is gericht op, al dan niet met begeleiding of ondersteuning, weer gaan werken voor degenen die dat kunnen. Voor degenen die niet meer kunnen werken is meedoen in de samenleving van belang, bijvoorbeeld als vrijwilliger. Gelukkig zijn er veel bedrijven en organisaties in onze kernen die burgers met een afstand tot de arbeidsmarkt helpen aan een (betaalde) baan. Deze partners willen we graag in het zonnetje zetten en de kans geven hun verhaal te vertellen, zodat andere bedrijven dit gaan navolgen.

De gemeente gaat door met het warmhartig armoedebeleid gebaseerd op de menselijke maat. We willen ervoor zorgen dat iedereen mee kan doen, ook nu het aantal mensen dat –vanwege onder meer de energiecrisis- onder de armoedegrens leeft, toeneemt. Er is extra aandacht voor kinderen in armoede en het vroegtijdig signaleren van achterstanden. We streven naar een zo integraal mogelijke aanpak op cliëntniveau van werk en inkomen en andere problematiek zoals gezondheidsklachten en schuldenproblematiek.

We blijven inzetten op een positief jeugdbeleid met als doel kinderen en jongeren veilig, gezond en gelukkig te laten opgroeien. De jeugd en de jongeren uit alle maatschappelijke lagen van de bevolking hebben recht op een zodanige ontwikkeling dat zij optimaal gebruik kunnen maken van hun capaciteiten. Instrumenten hiervoor zijn: voor- en vroegschoolse opvang, basisonderwijs, buitenschoolse opvang, jeugdverenigingen en jeugd- en jongerenwerk. We voeren een actief preventief jeugdbeleid gericht op gezondheidsbevordering, opvoedondersteuning en het voorkomen van achterstanden. Daarnaast hebben we overleg met huisartsen over de toegang tot jeugdzorg en werken wij aan een vloeiende overgang van jongeren (tot en met 18 jaar) naar jongvolwassenen (ouder dan 18 jaar) om te voorkomen dat deze groep tussen wal en schip raakt. De gemeenten worden nog altijd geconfronteerd met een stijging van de kosten ten aanzien van jeugdzorg. Door de 16 Zuid- Limburgse gemeenten is een regionaal transformatieplan jeugd 2023 opgesteld, waarin beschreven wordt hoe invulling wordt gegeven aan de gestelde doelen gericht op een besparing van de kosten en een versterkte samenwerking met betrekking tot de toegang, een verbeterd in- en uitstroomproces en een intensief contractmanagement.

Elke inwoner in de gemeente Beekdaelen telt mee en moet kunnen rekenen op enigerlei vorm van (Wmo)ondersteuning van de gemeente als daar noodzaak toe is. We zien dat de toename van het aantal ouderen in onze gemeente leidt tot een relatief hogere hulpvraag. De transformatie van de zorg is een van de belangrijkste punten op onze agenda voor de komende jaren. We zetten meer in op preventie, vroege interventie, informele netwerken, verandering van het zorglandschap (zorgaanbieders) en nieuwe arrangementen in zorg en verblijf. We zien hierbij een nauwe samenhang met dorps- en wijkvernieuwing. Voor initiatieven vanuit wijken en dorpen gaan we uit van maatwerk per kern. Het motto daar is van onderop en met vrijwilligers. Per 2023 lopen de contracten voor begeleiding (inclusief dagbesteding) en hulp bij het huishouden af. De komende periode wordt gewerkt aan een nieuwe aanbesteding met als doel het verwezenlijken van innovatie en een sluitend aanbod van passende dienstverlening binnen onze gemeente. Daarnaast wordt op basis van de Uitvoeringsagenda Opvang en Beschermd Wonen 2021-2022 Parkstad gewerkt aan de realisatie van woonruimte voor de doelgroep ‘beschermd wonen’ in Beekdaelen.

Op basis van het vastgestelde Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs in Beekdaelen wordt de komende periode gewerkt aan de ontwikkeling en realisatie van een geheel nieuw kindcentrum in Amstenrade en zullen er verdere processtappen gezet worden om conform afspraak te komen tot een nieuwe onderwijsvoorziening in het Middengebied van de kernen Jabeek/Bingelrade/Merkelbeek/ Doenrade. Hiermee bieden wij een leeromgeving aan die past bij de toekomst voor onze kinderen. In het kader van de samenwerking in het Middengebied voeren we binnen de programmalijn Vitale Samenleving het project Gezonde Groene School uit. Hiermee brengen we een beweging op gang waarin gezond leven (uit de groene omgeving) en meer beweging (in de groene omgeving) de standaard worden voor kinderen, ouders en maatschappelijke partners.

In deze coalitieperiode maakt de gemeente afspraken met de scholen en kindpartners over een verdere gezamenlijke inzet van de Nationaal Programma Onderwijsmiddelen (NPO). Daarbij wordt ingezet op projecten en/of programma’s (o.a. Hard voor Taal, peuter screening en preventieve dyslexiezorg) die de doorlopende leerlijn van 0-12 jaar ondersteunen en die ondanks incidentele inzet toch duurzaam effect sorteren, met als doel om lees- en spellingproblemen bij jonge kinderen en het risico op laaggeletterdheid en (ernstige) dyslexie te voorkomen.

Beekdaelen voert een actief onderwijsachterstandenbeleid. Alle kinderen verdienen een goede start van hun schoolcarrière. Deze vormt immers een belangrijke basis voor een gezond en gelukkig leven. Samen met kindexperts als de jeugdgezondheidszorg, voorschoolse voorzieningen en basisscholen geeft de gemeente invulling aan een kader voor het tegengaan van onderwijsachterstanden. Belangrijk daarin zijn het betrekken en ondersteunen van ouders, het in stand houden van een goed netwerk van voorschoolse voorzieningen in Beekdaelen, het vroeg bereiken van zoveel mogelijk kinderen met (een risico op) onderwijsachterstand en het realiseren van een samenhangend aanbod.

Cultuur draagt bij aan het woon- en leefklimaat van onze kernen en is daarmee onmisbaar in de samenleving. Iedereen verdient de kans om op zijn of haar eigen manier met cultuur bezig te zijn.
Cultuur maken geeft plezier, brengt mensen samen en maakt de verhalen van ons allemaal zichtbaar. In de komende jaren wordt ingezet op de uitvoering van het programma Kunst en Cultuur. We willen dat de culturele partners concreet gaan werken aan één lokale uit-agenda voor alle activiteiten in  de gemeente.  We stimuleren dat er culturele en andere evenementen in onze dorpen kunnen plaatsvinden. We nodigen uit om naast lokaal gebonden evenementen ook evenementen op te zetten die interessant zijn voor de hele gemeente en kunnen bijdragen aan de binding tussen de dorpen.

Cultureel erfgoed moet breed toegankelijk zijn en verdient het om in stand te worden gehouden. Onderhoud en restauratie van monumenten vragen om aandacht. Speciale inzet vergt de instandhouding van lokale historisch waardevolle gebouwen en landschappen. Monumenten laten het ontstaan en de ontwikkeling van de dorpen zien en dragen bij aan de kwaliteit van de beleving; immaterieel erfgoed zoals sinterklaasintocht, carnaval en schutterijen zijn historisch verankerd en zorgen voor verbinding in de gemeenschap. Wij stimuleren de samenwerking tussen organisaties, zodat er meer samenhang en gemeenschappelijke prioritering voor erfgoed kan ontstaan.

Sport en bewegen zijn belangrijk. Het zijn manieren om andere mensen te ontmoeten en ze dragen bij aan de gemeenschapsvorming in relatie tot leefbaarheid, sociale cohesie en gezondheid. We hebben in onze gemeente een uitgebreid sportaanbod en dat willen we graag zo houden voor zover dit verantwoord is. We bevorderen samenwerking tussen sportverenigingen en ondersteunen -waar mogelijk- burgerinitiatieven zoals Park de Oirsprong. Naast via sportaccommodaties en sportverenigingen moet er ook ruimte zijn om in niet-georganiseerd verband sportief bezig te zijn. We zorgen voor voldoende speelgelegenheden, voor beweegroutes (Beekdaelen route) en voor plekken met beweegelementen voor volwassenen en jongeren.

Verenigingen bieden mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding en zijn een sociaal bindmiddel. We ondersteunen het verenigingsleven in onze gemeente met subsidies en verzekeringen. Na de harmonisering van het subsidiebeleid, willen wij zo spoedig mogelijk het subsidiebeleid –samen met de verenigingen en betrokken organisaties en burgers- doorontwikkelen. Dit gebeurt in samenhang met het accommodatiebeleid. In het accommodatiebeleid voor cultuur, sport en verenigingen vinden we doelmatig (multifunctioneel) gebruik van de accommodaties belangrijk. Ons streven is dat de accommodaties er zijn voor iedereen. In het nieuw op te stellen accommodatiebeleid staan de uitgangspunten die we als subsidiegever en –in sommige gevallen- als eigenaar van gebouwen gaan hanteren. Accommodaties moeten onze inwoners uitnodigen om elkaar te ontmoeten en tot (meer) deelname aan cultuur, sport en het verenigingsleven. We stimuleren instellingen en verenigingen om hun ruimtes ook beschikbaar te stellen voor andere gebruikers. Dit geldt ook voor samenwerking door het delen van faciliteiten, en vooral voor samenwerking op inhoud, zodat er een nieuw aanbod ontstaat dat synergie oplevert tussen verschillende soorten gebruikers.

Op 1 januari 2022 is de Wet Inburgering in werking getreden. Deze wet maakt het onder meer mogelijk om sneller het inburgeringstraject te doorlopen. Samen met de regio zijn samenwerkingsverbanden opgesteld en hebben wij met onze partners afspraken gemaakt over de uitvoering van deze wet. Naast uitvoering van de nieuwe inburgeringswet zien wij ons geplaatst voor een majeure opgave op het gebied van opvang van vluchtelingen.  Sinds eind 2021 vangen we tijdelijk een groep van maximaal 450 vluchtelingen op -als noodopvang- op het USAG-terrein in Schinnen voor een periode van hooguit 1 jaar.

Vanaf 2022 vangen wij eveneens vluchtelingen uit Oekraïne op. Wij geven de voorkeur aan kleinschalige locaties –zoals leegstaande schoolgebouwen of ander gemeentelijk vastgoed- verspreid over de kernen. We zijn van mening dat integratie in de samenleving optimaal plaatsvindt als mensen de taal spreken. Taalvaardigheid zorgt voor snellere deelname aan werk of andere vormen van participatie in de samenleving. We zetten het actieve beleid met betrekking tot het Taalhuis in combinatie met de bibliotheken, sociale partners en de participatiewinkel door. De nieuwkomers krijgen, net als alle andere inwoners van onze gemeente, optimale kansen om zelfstandigheid te ontwikkelen.