Programma 2 | Sociale leefomgeving

Om te bevorderen dat onze inwoners zo weinig mogelijk zorg nodig hebben en zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen verblijven, zetten we verder in op preventie onder de noemer ‘Positieve  Gezondheid Beekdaelen’. Daarnaast verwachten we effecten van onze deelname aan Trendbreuk Zuid-Limburg. Beekdaelen kent veel laagdrempelige voorzieningen waar mensen terecht kunnen voor activiteiten, ontmoeting en advies met als doel dat inwoners op eigen kracht actief blijven en niet terecht komen in levenssituaties die tot zorgvragen leiden. Steeds meer mensen wonen alleen. Voor de zelfstandigheid van ouderen is dat in zijn algemeenheid een positieve ontwikkeling. Echter, het risico van langer alleen zelfstandig wonen is vereenzaming. Wij vinden het belangrijk dat ouderenbonden, geloofsgemeenschappen, buurtgenoten, vrijwilligers en mantelzorgers aandacht voor deze doelgroep houden. Gezien de vergrijzing van de bevolking zal er steeds meer een beroep gedaan moeten worden op mantelzorg. Het ontlasten van mantelzorgers heeft onze aandacht. Tevens is het belangrijk, dat ouderen op de hoogte gebracht worden van de voorzieningen die er voor hen in de buurt zijn. Daar kunnen zij andere mensen ontmoeten (in de hoeskamers), meedoen aan activiteiten en informatie en advies krijgen. We bevorderen gezond leven langs de weg van verstand, verleiding en ondersteuning. Het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) Plan van aanpak moet, vanaf 2024, zorgen voor een - nog meer - integrale aanpak hiervan.

Het vrijwilligerswerk en de eerstelijnsvoorzieningen, zoals het maatschappelijk werk en de cliëntondersteuning, zijn goed ontwikkeld in Beekdaelen. Samen met onze partners kijken wij naar de specifieke situatie (de vraag achter de vraag) van inwoners en leveren zoveel mogelijk maatwerk. Een snelle start van de benodigde zorg is belangrijk om te voorkomen dat mensen dieper in de problemen raken. Als we daar invloed op kunnen uitoefenen in lokaal of regionaal verband doen we dat. We geven onze professionele en vrijwilligersorganisaties ruimte en vertrouwen en maken afspraken om met de ingezette gemeenschapsgelden optimale (zowel kwantitatieve als kwalitatieve) resultaten te halen zonder onnodige bureaucratie. We stimuleren het werken in de geest van de regels in plaats van een rigide toepassing van de regels. Het CMWW gaat (na aanbesteding van maatschappelijke dienstverlening) vanaf 2024 passende ondersteuning en hulp aanbieden aan alle inwoners op het gebied van maatschappelijk- en welzijnswerk.  Het doel is te komen tot een prettige en duurzame samenwerkingsrelatie tussen de gemeente en aanbieder die de gemeente in staat stelt om regie te voeren en de aanbieder in staat stelt optimaal uitvoering te geven aan haar inhoudelijke expertise.

Gemeenten, de zorgsector en de gemeenschap staan als gevolg van maatschappelijke en demografische ontwikkelingen, bezuinigingen, decentralisatie van rijkstaken naar de gemeenten (Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet in 2015) en stelselwijzigingen in de zorgsector (de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg), voor een grote uitdaging in het sociaal domein. Om het sociaal domein beheersbaar en betaalbaar te houden, efficiënt in te richten en op de juiste wijze in te zetten, is het nodig om gezamenlijk met onze professionele contractpartners dezelfde visie te onderschrijven, uit te dragen, uit te voeren en om ook beleidsmatig te innoveren. Om integraal beleid te ontwikkelen en te monitoren of dit het gewenste effect heeft, is het onontbeerlijk om te beschikken over betrouwbare integrale data (intern - extern).

Op basis van data:
•    wordt in kaart gebracht in welke mate bepaalde uitdagingen in welke wijken en buurten spelen;
•    kan het beleid geëvalueerd en bijgesteld worden;
•    kunnen nieuwe ondersteuningsarrangementen ontwikkeld worden;
•    kunnen de inkoop en subsidiëring van ondersteuningsarrangementen bijgesteld worden;
•    wordt inzicht verkregen in de samenhang en substitutie tussen de financieringspijlers, waarmee de samenwerking tussen gemeenten, contractpartners en zorgverzekeraars versterkt kan worden;
•    kunnen wij nog meer integraal samenwerken en komen tot de juiste beleidsafwegingen en interventies.

De data kunnen verrijkt worden door deze af te zetten tegen relevante demografische kenmerken en ervaringen van inwoners en professionele partners. Hiermee wordt een vergelijking tussen wijken mogelijk en ontstaat meer inzicht. Ook kan een vergelijking met andere gemeenten of referentiegroepen gemaakt worden. Dit geeft ons de komende jaren meer inzicht om weloverwogen keuzes te maken voor interventies en regionale samenwerking. 

Laat onverlet dat: 
•    Ons participatiebeleid gericht is op het, al dan niet met begeleiding of ondersteuning, weer gaan werken voor degenen die dat kunnen en op een warmhartig armoedebeleid gebaseerd op de menselijke maat. 
•    We ervoor willen zorgen dat iedereen mee kan doen, ook nu het aantal mensen dat –vanwege onder meer de energiecrisis- onder de armoedegrens leeft, toeneemt; 
•    We een actief positief en preventief jeugdbeleid voeren gericht op gezondheidsbevordering, opvoedondersteuning en het voorkomen van leer- en ontwikkelingsachterstanden; 
•    Wij het regionaal opgestelde transformatieplan jeugd 2023, waarin beschreven is hoe invulling wordt gegeven aan de gestelde doelen gericht op een besparing van de kosten en een versterkte samenwerking met betrekking tot de toegang, een verbeterd in- en uitstroomproces en een intensief contractmanagement, uitvoeren.
•    Elke inwoner in de gemeente Beekdaelen meetelt en moet kunnen rekenen op enigerlei vorm van (Wmo)ondersteuning van de gemeente als daar noodzaak toe is. 

Op basis van het vastgestelde Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs in Beekdaelen wordt er gewerkt aan de realisatie van het kindcentrum in Amstenrade en is de locatiestudie voor de kindvoorziening middengebied afgerond. De keuze is gemaakt om te ontwikkelen in Merkelbeek op de plek/of in de directe omgeving van de huidige school in Merkelbeek. Daarmee wordt er gewerkt aan het toekomstbestendig maken van de leeromgevingen passend bij onze kinderen in Beekdaelen. In het kader van de samenwerking in het Middengebied Zuid- Limburg voeren we binnen de thematische samenwerkingslijn Vitale Samenleving het project Gezonde Groene School uit. Hiermee brengen we een beweging op gang waarin gezond leven (uit de groene omgeving) en meer beweging (in de groene omgeving) de standaard worden voor kinderen, ouders en maatschappelijke partners. In 2024 wordt een aantal projecten uitgevoerd zoals het vergroenen van schoolpleinen met een educatief karakter. 

De gemeente heeft op basis van een schoolscan met scholen en kindpartners gezamenlijk een verdeling gemaakt van de Nationaal Programma Onderwijsmiddelen (NPO). Vervolgens zijn de scholen en de kinderopvangorganisaties gezamenlijk per koppel (school + kind partner) aan de slag gegaan over de inhoud waaraan de NPO-middelen worden besteed en hebben hierbij gebruik gemaakt van de uitkomsten van de scan. Daarbij wordt ingezet op projecten en/of programma’s die de doorlopende leerlijn van 0-12 jaar ondersteunen en die ondanks incidentele inzet toch duurzaam effect sorteren met als doel om de gevolgen van de coronacrisis (achterstanden) op te vangen. De eisen die door de gemeente gesteld zijn aan de inzet zijn dat de middelen enkel op groepsniveau, niet op individueel kindniveau, een bijdrage leveren aan de bekwaamheid van de leerkracht/pedagogisch medewerker, dat de inzet gezamenlijk uitgevoerd wordt op school én de voorschoolse partner en dat uiterlijk gestart dient te worden per 1 januari 2024. 

Beekdaelen voert een actief onderwijsachterstandenbeleid (OAB). Alle kinderen verdienen een goede start van hun schoolcarrière. Deze vormt immers een belangrijke basis voor een gezond en gelukkig leven. Samen met kindexperts als de jeugdgezondheidszorg, voorschoolse voorzieningen en basisscholen geeft de gemeente invulling aan een kader voor het tegengaan van onderwijsachterstanden. Het huidige onderwijsachterstandenbeleid wordt eind 2023 geactualiseerd met en door onze kindexperts. De actualisatie is tot stand gekomen door twee netwerkbijeenkomsten te organiseren en gezamenlijk te evalueren, het in beeld brengen van vraag en waagstukken in het maatschappelijke veld in relatie tot het OAB en het formuleren van collectieve ambities voor de nieuwe OAB-periode 2023-2027 waar aan al onze kindexperts zich hebben gecommitteerd.

Aanvullend op het herschreven OAB is ook het peutervolgsysteem geactualiseerd. Dit item kwam naar voren in de projectgroep van Beekdaelen Hard voor Taal. Door de volgsystemen meer op elkaar af te stemmen en op schoolniveau afspraken te maken aan de hand van het nieuwe OAB bereiken wij zoveel mogelijk kinderen (met een risico op) onderwijsachterstand en wordt er een samenhangend aanbod gerealiseerd. 

Cultuur draagt bij aan het woon- en leefklimaat van onze kernen en is daarmee onmisbaar in de samenleving. Iedereen verdient de kans om op zijn of haar eigen manier met cultuur bezig te zijn. Cultuur maken geeft plezier, brengt mensen samen en maakt de verhalen van ons allemaal zichtbaar. In de komende jaren wordt ingezet op de uitvoering van het programma Kunst en Cultuur. We willen dat de culturele partners concreet gaan werken aan één lokale uit-agenda voor alle activiteiten in  de gemeente. We stimuleren dat er culturele en andere evenementen in onze dorpen kunnen plaatsvinden. We nodigen uit om naast lokaal gebonden evenementen ook evenementen op te zetten die interessant zijn voor de hele gemeente en kunnen bijdragen aan de binding tussen de dorpen.

Cultureel erfgoed moet breed toegankelijk zijn en verdient het om in stand te worden gehouden. Onderhoud en restauratie van monumenten vragen om aandacht. Speciale inzet vergt de instandhouding van lokale historisch waardevolle gebouwen en landschappen. Monumenten laten het ontstaan en de ontwikkeling van de dorpen zien en dragen bij aan de kwaliteit van de beleving; immaterieel erfgoed zoals sinterklaasintocht, carnaval en schutterijen zijn historisch verankerd en zorgen voor verbinding in de gemeenschap. Wij stimuleren de samenwerking tussen organisaties, zodat er meer samenhang en gemeenschappelijke prioritering voor erfgoed kan ontstaan.

Sport en bewegen zijn belangrijk. Het zijn manieren om andere mensen te ontmoeten en ze dragen bij aan de gemeenschapsvorming in relatie tot leefbaarheid, sociale cohesie en gezondheid. Ondanks een rijk verenigingsleven, staan de verenigingen in Beekdaelen veelal onder druk. Vrijwilligers- en ledenbestanden lopen terug terwijl accommodaties verouderd raken. Daarom stimuleert de gemeente Beekdaelen samenwerking tussen sportverenigingen en ondersteunt - waar mogelijk- burgerinitiatieven zoals Park de Oirsprong. Naast sportaccommodaties en sportverenigingen moet er ook ruimte zijn om in niet-georganiseerd verband sportief bezig te zijn. We zorgen voor voldoende speelgelegenheden, voor beweegroutes (Beekdaelen route) en voor plekken met beweegelementen voor volwassenen en jongeren. Het speelruimtebeleid dat in ontwikkeling is draagt hieraan bij, met name door het omvormen van 'traditionele' speellocaties naar sport-, spel- en ontmoetingsplekken voor jong en oud.

De maatschappelijke accommodaties vormen een spil in het sociaal welzijn en vitaal houden van onze inwoners in Beekdaelen. Ontwikkelingen rondom teruglopende ledenaantallen, afnemende participatie in sport & cultuur, toenemende exploitatiekosten en de verduurzamingsopgave voorziet de gemeente Beekdaelen met een belangrijke opdracht: het creëren van actueel en toekomstbestendig strategisch accommodatiebeleid. Eind 2023 wordt de gemeenteraad van Beekdaelen een kader stellend document aangeboden, alvorens er in 2024 gewerkt zal worden aan een uitvoeringsprogramma, waarin de effecten van deze kaders verder in beeld worden gebracht.

Op 1 januari 2022 is de Wet Inburgering in werking getreden. De uitvoering van deze Wet, zoals het laten doorlopen van een inburgeringstraject door de betreffende statushouders en het bieden van Maatschappelijke begeleiding aan nieuwe statushouders ligt volledig bij ISD Kompas.

Naast de uitvoering van de inburgeringswet zien wij ons geplaatst voor een majeure opgave op het gebied van opvang van vluchtelingen. Dit zijn onder andere vluchtelingen die formeel een status ontvangen hebben (statushouders) en waar elke gemeente er jaarlijks een fors aantal van moet huisvesten. Hiervoor zijn afspraken gemaakt met de diverse- in onze gemeente- werkzame woningcorporaties. Het jaarlijks te huisvesten aantal statushouders per gemeente loopt, vanwege de hoge landelijke instroom, fors op en vergt veel van de capaciteit van de sociale woningen. 

Vanaf 2022 vangen wij daarnaast ook vluchtelingen uit Oekraïne op. Dit zal ook in 2024 nog aan de orde zijn. Wij geven de voorkeur aan kleinschalige locaties –zoals leegstaande schoolgebouwen of ander gemeentelijk vastgoed- verspreid over de kernen. We zijn van mening dat integratie in de samenleving optimaal plaatsvindt als mensen de taal spreken. Taalvaardigheid zorgt voor snellere deelname aan werk of andere vormen van participatie in de samenleving. We zetten daarom het actieve beleid met betrekking tot het Taalhuis in combinatie met de bibliotheken, sociale partners en de participatiewinkel door. De nieuwkomers krijgen, net als alle andere inwoners van onze gemeente, optimale kansen om zelfstandigheid te ontwikkelen.

Verder geven wij in 2024 invulling aan de door de raad aangenomen motie inzake het verlenen van medewerking aan structurele uitbreiding van het AZC met 150 plekken.

De gemeente Beekdaelen is voornemens om extra impuls te geven aan het centrum van de kern Nuth. Dit project maakt onderdeel uit van de Regio Deal Parkstad 2023-2025. De aanpak is met name gericht op sociaaleconomische structuurversterking en veiligheid. Op dit moment wordt aan de eerste uitwerking van een projectplan gewerkt en de “bidboek” aanvraag regio deal Parkstad, welke in de 2e tranche (medio februari/maart 2024) wordt ingediend. 

Voor Nuth wordt -in vervolg op het project Nuinhofwijk- ook een Masterplan ontwikkeld dat inzet op de revitalisering van -met name- het centrum. Momenteel vinden voorbereidingen plaats, in samenwerking met stakeholders,  voor het opstellen van een “Bidboek” met als doel om te komen tot een aanvraag regiodeal 2e tranche medio feb/mrt 2024. 

Als gevolg van actuele ontwikkelingen en veranderingen in beheer en exploitatie van het Rector Raevenhuis in Sweikhuizen, doorlopen we samen met de gemeenschap een traject om te bezien of een toekomstbestendige gemeenschapsvoorziening in Sweikhuizen haalbaar en betaalbaar is en op voldoende draagvlak en commitment vanuit de samenleving kan rekenen. We bevinden ons in de verkenningsfase waarbij diverse scenario’s worden onderzocht. 

Voor revitalisering van de kern Schinveld -met name het centrum- is samen met stakeholders en inwoners het Masterplan 2.0 Schinveld ontwikkeld. Het idee erachter is dat wanneer veiligheid, leefbaarheid en vitaliteit van het centrum wordt bevorderd, dit positief uitstraalt op de rest van de kern. Waar we parallel ook o.a. werken aan de verduurzaming van de gezinswoningen. Daarnaast is er aanhaking op de bestuurlijke aanpak ondermijning Beekstraat. Doel van het Masterplan is het bieden van kaders voor de uitwerking van afgebakende en geprioriteerde deelgebieden in het Centrum. Het gaat om ruimtelijke, programmatische en financiële kaders. Het Masterplan zet in op verzilvering van kansen die zich vanuit diverse processen voordoen. 

Wij staan voor een gemeente die bevordering en behoud van vitale en gezonde burgers in Beekdaelen nastreeft. Voor ons gelden de volgende uitgangspunten: 

• Wij willen een inclusieve samenleving in Beekdaelen. Iedereen hoort erbij en iedereen moet kunnen meedoen. We staan open voor initiatieven vanuit de bevolking.
• Inwoners zorgen primair voor zichzelf, maar kunnen op ons rekenen als ze zich niet meer helemaal zelf of met behulp van hun omgeving kunnen redden.
• We stimuleren onze inwoners om actief mee te doen en bevorderen de (samen) zelfredzaamheid in de samenleving. Onze dienstverlening sluit daarop aan door het hanteren van de ‘menselijke maat’ en een integrale en laagdrempelige aanpak.
  We hebben de ambitie om in meer kernen een ‘hoeskamer’ te faciliteren.
• Het bestrijden van armoede en eenzaamheid onder kinderen, jongeren en ouderen zijn speerpunten.
• De lichamelijke en psychische gezondheid en het sociaal welbevinden van kinderen, volwassenen en ouderen worden verder versterkt.